Question 1

Astma a alergiczny nieżyt nosa (katar sienny)

Portal Oddech Życia · Accepted Answer

Astma oraz alergiczny nieżyt nosa (ANN), znany również jako katar sienny, to dwie przewlekłe choroby układu oddechowego, które od dawna uznawane są za ze sobą powiązane. Zrozumienie tych zależności jest kluczowe z punktu widzenia skutecznej diagnostyki, leczenia i profilaktyki zarówno u dzieci, jak i u dorosłych pacjentów. Aktualne wytyczne międzynarodowe (GINA 2025), jak i polskie zalecenia ekspertów, podkreślają ścisłe powiązanie astmy z ANN oraz wspólną patogenezę tych schorzeń. Związek epidemiologiczny i kliniczny Astma oraz alergiczny nieżyt nosa bardzo często współistnieją u tego samego pacjenta, co określane jest mianem „jednej choroby dróg oddechowych” (ang. united airway disease). Szacuje się, że nawet 80% pacjentów z astmą ma objawy ANN, natomiast u około 30–40% osób z ANN może dojść do rozwoju astmy. Korelacja ta widoczna jest zwłaszcza u dzieci i młodych dorosłych, u których często współwystępują także inne manifestacje atopii, takie jak atopowe zapalenie skóry (tzw. marsz alergiczny). Objawy alergicznego nieżytu nosa obejmują świąd nosa, kichanie, wodnistą wydzielinę z nosa oraz zatkanie nosa. Dodatkowo mogą współwystępować objawy ze strony spojówek (alergiczne zapalenie spojówek), a nawet objawy ze strony dolnych dróg oddechowych — kaszel, świszczący oddech czy duszność — charakterystyczne dla astmy. Wspólna patogeneza i mechanizmy immunologiczne Oba schorzenia mają wspólne mechanizmy patogenetyczne, związane z reakcją nadwrażliwości typu I (reakcja IgE-zależna) oraz przewlekłym stanem zapalnym błon śluzowych dróg oddechowych. Kluczową rolę odgrywają tutaj komórki tuczne, eozynofile oraz limfocyty Th2. Ekspozycja na alergen (najczęściej pyłki traw, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt czy pleśnie) prowadzi do aktywacji tych komórek i wydzielania mediatorów stanu zapalnego, takich jak histamina, leukotrieny, prostaglandyny oraz cytokiny (głównie IL-4, IL-5, IL-13). Powoduje to typowe objawy zarówno w obrębie nosa (ANN), jak i w dolnych drogach oddechowych (astma). Przewlekły, eozynofilowy stan zapalny obecny w błonie śluzowej nosa i oskrzeli skutkuje nadreaktywnością oskrzeli, obturacją oraz pogorszeniem kontroli objawów astmy. Dodatkowo, nieszczelność bariery nabłonkowej sprzyja przenikaniu alergenów i nasilaniu reakcji immunologicznej. Ciekawym zjawiskiem jest tzw. „jedna droga oddechowa” — nieleczony ANN sprzyja zaostrzeniom astmy i gorszemu jej przebiegowi, a skuteczne leczenie ANN może poprawiać kontrolę astmy. Konsekwencje kliniczne i podejście do pacjenta Rozpoznanie ANN u chorego z astmą, jak i astmy u chorego z ANN, ma istotne znaczenie praktyczne. Obecność ANN wiąże się z cięższym przebiegiem astmy, zwiększonym ryzykiem zaostrzeń oraz gorszą jakością życia. Z drugiej strony, leczenie ANN (zwłaszcza glikokortykosteroidami donosowymi oraz antyhistaminikami) istotnie zmniejsza ryzyko hospitalizacji z powodu astmy i poprawia jej kontrolę. W aktualnych zaleceniach diagnostyka pacjenta z astmą powinna obejmować szczegółowy wywiad w kierunku objawów ANN, a u pacjentów z ANN należy każdorazowo przeprowadzać ocenę pod kątem występowania astmy (nawet przy skąpej manifestacji dolnych dróg oddechowych). U pacjentów ze współistniejącymi objawami rekomenduje się wdrożenie leczenia ukierunkowanego zarówno na górne, jak i dolne drogi oddechowe. Znaczenie fenotypów i indywidualizacja terapii Wyróżnia się różne fenotypy astmy, z których najczęściej występująca jest astma alergiczna. Jest ona związana z atopią, wywiadem rodzinnym alergii oraz współwystępowaniem ANN. Fenotyp ten dobrze odpowiada na leczenie glikokortykosteroidami wziewnymi i/lub immunoterapię alergenową. Rozpoznanie fenotypu ma szczególne znaczenie u pacjentów z trudną do kontroli astmą, w której standardowa terapia nie przynosi oczekiwanych efektów — pozwala na wdrożenie terapii biologicznej skierowanej przeciwko określonym mediatorom zapalnym (np. przeciwciała anty-IL-5, anty-IgE). Znaczenie leczenia i profilaktyki Wspólna kontrola objawów astmy i ANN jest kluczowa dla skutecznej terapii. U pacjentów z astmą i ANN rekomenduje się:

unikanie ekspozycji na alergeny,
stosowanie glikokortykosteroidów wziewnych i/lub donosowych,
leczenie antyhistaminowe,
rozważenie immunoterapii alergenowej w określonych przypadkach (szczególnie u pacjentów z potwierdzoną alergią na roztocze kurzu domowego, pyłki traw, sierść zwierząt, ze współistniejącym ANN i dobrze zachowaną funkcją płuc).

W przypadku braku kontroli objawów lub często występujących zaostrzeń należy rozważyć intensyfikację leczenia oraz skierowanie pacjenta do specjalisty w celu pogłębionej diagnostyki i modyfikacji terapii.

Astma i alergiczny nieżyt nosa to schorzenia o wspólnych mechanizmach immunologicznych i częstym współistnieniu klinicznym. Skuteczna diagnostyka i leczenie obu jednostek chorobowych są niezbędne do uzyskania dobrej kontroli objawów, zapobiegania zaostrzeniom oraz poprawy jakości życia pacjentów. Współczesne wytyczne wyraźnie podkreślają konieczność holistycznego podejścia do pacjenta z objawami zarówno górnych, jak i dolnych dróg oddechowych, indywidualizacji terapii oraz edukacji pacjentów dotyczącej istoty tych schorzeń.

Question 2

Astma a długość życia – co mówią aktualne dane naukowe?

Portal Oddech Życia · Accepted Answer

Astma a długość życia – co mówią aktualne dane naukowe? Astma oskrzelowa to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, która dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Naturalnie pojawia się pytanie, czy rozpoznanie astmy wpływa na oczekiwaną długość życia chorego. W praktyce klinicznej i w badaniach epidemiologicznych obserwuje się zróżnicowany obraz, zależny od wielu czynników, takich jak kontrola choroby, dostęp do leczenia, obecność chorób współistniejących czy czynniki środowiskowe. Astma dobrze kontrolowana – długość życia zbliżona do populacji ogólnej Według aktualnych wytycznych GINA 2025, przy odpowiednim leczeniu i właściwej kontroli choroby, większość osób z astmą prowadzi normalne, aktywne życie i osiąga długość życia zbliżoną do populacji ogólnej. Współczesne terapie – przede wszystkim regularne stosowanie wziewnych glikokortykosteroidów oraz edukacja pacjentów – istotnie zmniejszyły ryzyko ciężkich zaostrzeń i zgonów z powodu astmy, które w latach 60. i 70. XX wieku były znacznie częstsze. Dziś zgony bezpośrednio związane z astmą stanowią niewielki odsetek wszystkich zgonów nawet w krajach o niskim i średnim dochodzie Sytuacje zwiększonego ryzyka: ciężka i niekontrolowana astma Jednak nie każda postać astmy niesie takie samo rokowanie. Największym zagrożeniem dla długości życia są ciężkie, niekontrolowane postaci astmy oraz ciężkie zaostrzenia, prowadzące do niewydolności oddechowej. Czynniki zwiększające ryzyko zgonu to między innymi: częste hospitalizacje, epizody intubacji z powodu astmy, przewlekłe stosowanie doustnych steroidów, współistniejąca POChP, palenie tytoniu, brak dostępu do leczenia lub powtarzające się błędy w terapii. W tych grupach pacjentów ryzyko skrócenia życia jest istotnie większe, zwłaszcza jeśli nie wdroży się odpowiednich działań profilaktycznych i terapeutycznych. Zgony z powodu astmy – czy nadal się zdarzają? W skali świata rocznie z powodu astmy umiera około 400 000 osób, jednak zdecydowana większość tych zgonów jest uznawana za możliwą do uniknięcia przy właściwej opiece. Najczęściej występują one w krajach o niższym poziomie opieki zdrowotnej oraz u osób z niekontrolowaną lub źle leczoną astmą. Według raportu GINA, wiele zgonów dotyczy pacjentów, u których astma była określana jako „łagodna” – to podkreśla, jak ważne jest traktowanie astmy jako choroby potencjalnie niebezpiecznej nawet u osób z niewielkimi objawami. Czynniki wpływające na długość życia z astmą Na ryzyko zgonu z powodu astmy wpływają zarówno czynniki zależne od chorego (adherencja do leczenia, rozpoznanie i unikanie czynników wyzwalających, edukacja), jak i niezależne (dostępność leków, poziom opieki zdrowotnej, sytuacja socjoekonomiczna). Szczególne ryzyko mają osoby z astmą ciężką, z częstymi zaostrzeniami, źle kontrolowaną chorobą oraz licznymi chorobami współistniejącymi, takimi jak POChP, otyłość, cukrzyca czy choroby układu sercowo-naczyniowego. Częste stosowanie doustnych steroidów zwiększa dodatkowo ryzyko powikłań (np. osteoporoza, cukrzyca, nadciśnienie) mogących skracać życie. Astma w dzieciństwie a długość życia W większości przypadków dzieci z astmą, przy właściwym leczeniu i edukacji, nie mają zwiększonego ryzyka wcześniejszego zgonu. W tej grupie najważniejsza jest profilaktyka zaostrzeń, unikanie ekspozycji na dym tytoniowy, zapewnienie szczepień oraz monitorowanie rozwoju czynności płuc. Przewlekła, nieleczona lub źle kontrolowana astma może prowadzić do zaburzeń rozwoju płuc i predysponować do przewlekłych chorób układu oddechowego w dorosłości, co w dłuższej perspektywie może wpływać na jakość i długość życia. Podsumowanie – czy astma skraca życie? Astma, jeśli jest prawidłowo leczona i kontrolowana, nie wpływa istotnie na długość życia. Najważniejszym zadaniem lekarzy i samych chorych jest skuteczna kontrola objawów, unikanie czynników ryzyka i zaostrzeń oraz ścisła współpraca ze specjalistami. W krajach o wysokim standardzie leczenia osoby z astmą mają szanse na równie długie życie jak osoby zdrowe. Jednak niekontrolowana astma, częste ciężkie zaostrzenia, przewlekłe stosowanie doustnych steroidów i współistniejące poważne choroby przewlekłe to czynniki mogące zwiększać ryzyko wcześniejszego zgonu. Źródło: Global Initiative for Asthma (GINA) – Global Strategy for Asthma Management and Prevention 2025

Question 3

Higiena a rozwój astmy u dzieci – czy nadmierna czystość rzeczywiście zwiększa ryzyko zachorowania?

Portal Oddech Życia · Accepted Answer

Współczesna cywilizacja, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych, charakteryzuje się rosnącym poziomem higieny i coraz bardziej rygorystycznym podejściem do utrzymania czystości w otoczeniu domowym, przedszkolnym i szkolnym. W ostatnich dekadach zauważono jednocześnie istotny wzrost częstości występowania chorób alergicznych, w tym astmy oskrzelowej u dzieci. Fenomen ten doprowadził do powstania tzw. „hipotezy higienicznej”, która już od lat 80. XX wieku budzi duże zainteresowanie zarówno wśród badaczy, jak i lekarzy praktyków oraz opinii publicznej. W artykule przedstawiamy współczesne spojrzenie na związek pomiędzy stopniem higieny środowiska, w którym wychowuje się dziecko, a ryzykiem rozwoju astmy oraz omawiamy najnowsze dane naukowe w tym zakresie, oparte także o rekomendacje GINA 2025. Hipoteza higieniczna – geneza i podstawowe założenia Hipoteza higieniczna została sformułowana w odpowiedzi na obserwacje epidemiologiczne, które wykazały, że dzieci wychowujące się w większych rodzinach, mające liczne rodzeństwo oraz te, które wcześnie uczęszczają do żłobka lub przedszkola, wykazują niższe ryzyko zachorowania na choroby alergiczne, w tym astmę, w porównaniu z rówieśnikami wychowywanymi w bardzo sterylnych warunkach. U podstaw tej hipotezy leży założenie, że kontakt z drobnoustrojami we wczesnym dzieciństwie jest niezbędny do prawidłowego rozwoju układu odpornościowego. Brak ekspozycji na różnorodne mikroorganizmy może skutkować zaburzeniami w równowadze immunologicznej, sprzyjając nadmiernej reaktywności typu Th2, odpowiedzialnej za rozwój alergii i astmy. Współczesne badania immunologiczne potwierdzają, że właściwie ukształtowana tolerancja immunologiczna wymaga aktywnej stymulacji antygenowej w okresie krytycznym rozwoju układu odpornościowego dziecka. Współczesne środowisko a mikrobiota Wysoki poziom higieny, ograniczanie kontaktu z naturalnymi czynnikami środowiskowymi, stosowanie detergentów, środków dezynfekujących oraz częste antybiotykoterapie prowadzą do zubożenia mikrobioty jelitowej i skórnej. Udowodniono, że mikrobiota odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu odpowiedzi immunologicznej zarówno lokalnej, jak i ogólnoustrojowej. W badaniach porównawczych dzieci wychowujących się na wsi, w gospodarstwach rolnych, w kontakcie ze zwierzętami gospodarskimi, z dziećmi z obszarów miejskich, zauważono znaczące różnice w składzie mikroflory jelitowej oraz znacznie niższą częstość rozwoju astmy i alergii w tej pierwszej grupie. Jednym z klasycznych przykładów potwierdzających ochronny wpływ „naturalnej ekspozycji” jest tzw. efekt „farmy” – dzieci dorastające w gospodarstwach rolnych są znacznie rzadziej dotknięte astmą, atopią czy katarem siennym niż ich rówieśnicy z miast. Mechanizmy immunologiczne leżące u podstaw związku między czystością a astmą Brak wczesnodziecięcego kontaktu z szerokim spektrum drobnoustrojów, w tym bakterii, wirusów, a nawet pasożytów, skutkuje przewagą limfocytów Th2 nad Th1, co jest typowe dla rozwoju alergii. W warunkach naturalnej ekspozycji dochodzi do „treningu” układu odpornościowego – równowaga między odpowiedzią Th1 a Th2 ulega regulacji, powstaje tolerancja immunologiczna i ograniczane są niepożądane reakcje alergiczne. Kluczowe znaczenie odgrywa tu również stymulacja komórek T regulatorowych, które odpowiadają za hamowanie nadmiernych reakcji alergicznych. Liczne badania wskazują, że dzieci narażone na infekcje wirusowe i bakteryjne w pierwszych latach życia, a także na kontakt ze zwierzętami domowymi i środowiskowymi, cechuje mniejsze ryzyko rozwoju astmy i innych chorób alergicznych. Dane epidemiologiczne i obserwacyjne Badania przeprowadzone w różnych częściach świata potwierdzają, że dzieci wychowywane w bardzo czystych warunkach, szczególnie w krajach o wysokim standardzie sanitarnym, charakteryzują się wyższą częstością występowania astmy i innych chorób atopowych. Z kolei dzieci ze środowisk mniej uprzemysłowionych, gdzie higiena jest na niższym poziomie, a ekspozycja na drobnoustroje i pasożyty jest częstsza, rzadziej zapadają na astmę. Jednak należy podkreślić, że korelacja nie oznacza bezpośredniej przyczynowości i istnieje szereg czynników zakłócających te zależności, w tym różnice genetyczne, dieta, styl życia czy zanieczyszczenie środowiska. Najnowsze zalecenia i wytyczne międzynarodowe Według najnowszego raportu Global Initiative for Asthma (GINA 2025), choć istnieją silne przesłanki sugerujące, że nadmierna czystość i ograniczanie kontaktu z naturalnymi alergenami oraz mikroorganizmami mogą sprzyjać rozwojowi astmy, nie ma obecnie jednoznacznych dowodów na to, że celowe „brudzenie” dziecka lub zaniedbywanie higieny przynosi korzyści zdrowotne. Zaleca się natomiast zrównoważone podejście – nie należy nadmiernie sterylizować otoczenia dziecka, unikać nadmiernego stosowania środków dezynfekujących czy detergentów oraz nie izolować dziecka od naturalnych czynników środowiskowych, w tym zwierząt domowych, roślin czy aktywności na świeżym powietrzu GINA podkreśla również, że czynniki takie jak dieta bogata w błonnik, kontakt ze zwierzętami gospodarskimi, a nawet regularne uczestnictwo w życiu przedszkolnym mają korzystny wpływ na rozwój tolerancji immunologicznej. Współczesne kontrowersje i ograniczenia hipotezy higienicznej Warto zaznaczyć, że hipoteza higieniczna, choć szeroko komentowana, nie tłumaczy w pełni wszystkich przypadków wzrostu zachorowań na astmę i alergie w populacji dziecięcej. W ostatnich latach coraz większe znaczenie przypisuje się tzw. „hipotezie starego przyjaciela” (old friends hypothesis), według której kluczowe znaczenie mają nie tyle infekcje, ile ekspozycja na konkretne, ewolucyjnie istotne mikroorganizmy, do których układ odpornościowy człowieka jest przystosowany od tysięcy lat. Dodatkowo, obserwuje się również wpływ innych czynników, takich jak dieta matki w ciąży, sposób karmienia niemowlęcia (szczególnie ochrona przez karmienie piersią), ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza, palenie tytoniu oraz czynniki społeczne. Praktyczne wnioski i rekomendacje Podsumowując, obecny stan wiedzy sugeruje, że nadmierna sterylność środowiska dziecięcego może, przynajmniej częściowo, przyczyniać się do wzrostu ryzyka rozwoju astmy poprzez zaburzenie prawidłowego kształtowania się tolerancji immunologicznej. Nie oznacza to jednak, że należy rezygnować z podstawowych zasad higieny czy narażać dzieci na infekcje w sposób sztuczny. Najlepszą strategią wydaje się promowanie umiarkowanego podejścia: umożliwienie dziecku kontaktu z naturą, innymi dziećmi, zwierzętami domowymi i środowiskiem wiejskim, przy zachowaniu zdrowego rozsądku i przestrzeganiu zasad profilaktyki zakażeń. Szczególnie należy unikać nadmiernego stosowania silnych środków dezynfekcyjnych oraz ograniczać niepotrzebną antybiotykoterapię. Ważne jest także wspieranie zdrowej diety, bogatej w produkty roślinne oraz unikanie zanieczyszczeń środowiskowych i dymu tytoniowego. Rozważając te zagadnienia w praktyce klinicznej, lekarz powinien podejmować decyzje indywidualnie, uwzględniając nie tylko styl życia i otoczenie dziecka, ale także wywiad rodzinny, lokalną epidemiologię infekcji oraz dostępność wsparcia społecznego. Kluczowym zadaniem jest edukacja rodziców w zakresie zdrowego balansu między zachowaniem podstawowych zasad higieny a umożliwieniem dziecku naturalnego rozwoju immunologicznego w kontakcie z szeroko pojętym światem zewnętrznym.

Question 4

Zestawienie najważniejszych chorób, które najczęściej są mylone z astmą, z podziałem na grupy wiekowe

Portal Oddech Życia · Accepted Answer

Oto zestawienie najważniejszych chorób, które najczęściej są mylone z astmą, z podziałem na grupy wiekowe według wytycznych GINA 2025:

Dzieci (6–11 lat)

Najczęstsze choroby mylone z astmą:

Przewlekły nieżyt nosa i zatok (zespół przewlekłego kaszlu z górnych dróg oddechowych, tzw. „post-nasal drip”)
Aspiracja ciała obcego (nagły początek objawów, jednostronne świsty)
Nawracające infekcje oskrzelowo-płucne (np. mukowiscydoza, pierwotna dyskineza rzęsek, wrodzone niedobory odporności)
Wady serca (np. wrodzone wady, obecność szmerów serca)
Dysplazja oskrzelowo-płucna (szczególnie u wcześniaków)
Mukowiscydoza (obfita produkcja plwociny, nawracające infekcje, objawy ze strony przewodu pokarmowego)

Młodzież i młodzi dorośli (12–39 lat)

Najczęstsze choroby mylone z astmą:

Chroniczny nieżyt nosa i zatok
Zespół dysfunkcji głośni (inducible laryngeal obstruction, ILO) – objawy świstu wdechowego, trudności wdechowe
Hiperwentylacja, zaburzenia lękowe – duszność, parestezje, zawroty głowy
Bronchiektazje – nawracające infekcje i produktywny kaszel
Mukowiscydoza – przewlekły, produktywny kaszel, nawracające infekcje
Choroby serca – szmery serca, objawy niewydolności serca
Niedobór alfa1-antytrypsyny (gdy w wywiadzie rodzinnym wczesne przypadki POChP)
Aspiracja ciała obcego (nagły początek objawów)

Dorośli powyżej 40. roku życia

Najczęstsze choroby mylone z astmą:

POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc) – przewlekły kaszel, duszność, historia palenia lub narażenia na pyły/dymy
Zespół dysfunkcji głośni (ILO)
Hiperwentylacja, zaburzenia lękowe
Niewydolność serca – duszność wysiłkowa, obrzęki, szmery serca
Śródmiąższowe choroby płuc – duszność wysiłkowa, palce pałeczkowate, zmiany osłuchowe (trzeszczenia)
Nowotwory płuc lub centralna niedrożność dróg oddechowych
Leki (np. kaszel polekowy po inhibitorach ACE)
Zatorowość płucna – nagła duszność, ból w klatce piersiowej
Gruźlica lub inne przewlekłe choroby zakaźne płuc
Rozstrzenie oskrzeli

Wszystkie grupy wiekowe

Ogólne schorzenia mogące imitować astmę:

Gruźlica – przewlekły kaszel, duszność, objawy ogólne (gorączka, nocne poty, spadek masy ciała)
Krztusiec – napady kaszlu, świst krtaniowy
Choroby pasożytnicze płuc
Zaburzenia psychogenne (np. lęk, ataki paniki, hiperwentylacja)

Źródło: GINA 2025 – Box 1-3. Differential diagnosis of asthma in adults, adolescents and children 6–11 years

Question 5

Czy astmę można błędnie zdiagnozować lub pomylić z inną chorobą?

Portal Oddech Życia · Accepted Answer

Czy astmę można błędnie zdiagnozować lub pomylić z inną chorobą? Tak, astma może być zarówno błędnie zdiagnozowana, jak i pomylona z innymi chorobami. Wynika to z faktu, że objawy astmy, takie jak duszność, świszczący oddech, kaszel i uczucie ucisku w klatce piersiowej, są niespecyficzne i mogą występować w wielu innych schorzeniach. Poniżej przedstawiam szczegółowe omówienie tego zagadnienia zgodnie z najnowszym raportem GINA 2025.

Błędna diagnoza astmy – dlaczego się zdarza?

Astma jest rozpoznawana głównie na podstawie charakterystycznych objawów (występujących napadowo i o zmiennym nasileniu) oraz wykazania zmiennego ograniczenia przepływu wydechowego w badaniach spirometrycznych lub przy pomocy PEF.
Jeśli rozpoznanie opiera się wyłącznie na objawach klinicznych bez potwierdzenia badaniami czynnościowymi płuc, ryzyko błędnej diagnozy rośnie. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy pacjent już rozpoczął leczenie (np. steroidami wziewnymi), co może “zamaskować” zmienność czynności płuc i utrudnić późniejsze potwierdzenie astmy.
W badaniach wykazano, że nawet 25–35% osób z wcześniejszym rozpoznaniem astmy nie spełniało kryteriów po dokładnych badaniach kontrolnych.

Choroby mogące imitować astmę (diagnostyka różnicowa)

Objawy astmy mogą być mylone z innymi chorobami, różnymi w zależności od wieku pacjenta:

Dzieci: przewlekły nieżyt nosa, aspiracja ciała obcego, nawracające infekcje oskrzelowo-płucne, mukowiscydoza, pierwotna dyskineza rzęsek, wady serca.
Dorośli: przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), zespół dysfunkcji głośni, przewlekła obturacja nosa, refluks żołądkowo-przełykowy, niewydolność serca, śródmiąższowe choroby płuc, nadreaktywność oskrzeli nieastmatyczna, niedobory odporności, a także zaburzenia lękowe i hiperwentylacja.

W diagnostyce różnicowej należy wziąć pod uwagę m.in.:

przewlekłą produkcję plwociny,
duszność z towarzyszącymi zawrotami głowy lub mrowieniem,
ból w klatce piersiowej,
objawy sugerujące choroby serca lub płuc inne niż astma.

Kiedy najczęściej dochodzi do pomyłek?

Gdy objawy są nietypowe (np. tylko kaszel, tzw. “kaszlowy wariant astmy”).
U osób starszych, gdzie współistnieje wiele chorób przewlekłych.
U pacjentów otyłych, gdzie duszność może wynikać z innych przyczyn niż astma.
W krajach o ograniczonym dostępie do diagnostyki czynnościowej układu oddechowego.

Dlaczego ważne jest potwierdzenie rozpoznania?

Aby uniknąć niepotrzebnego leczenia (np. przewlekłego stosowania leków steroidowych) i jego powikłań.
Aby nie przeoczyć innej, potencjalnie poważnej choroby (np. niewydolność serca, POChP, nowotwory płuc).

Jak potwierdzić lub wykluczyć astmę?

Najlepiej wykonać badanie spirometryczne z próbą rozkurczową lub monitorowanie PEF (szczytowego przepływu wydechowego).
W razie wątpliwości, można wykonać testy prowokacyjne lub ocenić biomarkery zapalne (eozynofilia, FeNO), choć te ostatnie są pomocnicze i nie są specyficzne tylko dla astmy.
U pacjentów już leczonych można czasowo zmniejszyć dawkę leków (pod nadzorem lekarza) i powtórzyć badania czynnościowe, aby sprawdzić zmienność przepływu powietrza w oskrzelach.

Astma może być błędnie zdiagnozowana lub pomylona z innymi chorobami, zwłaszcza jeśli rozpoznanie opiera się tylko na objawach. Dlatego kluczowe jest potwierdzenie astmy badaniami czynnościowymi płuc i zawsze rozważenie diagnostyki różnicowej – inne schorzenia mogą dawać podobne objawy. Źródło: Global Initiative for Asthma (GINA) – Global Strategy for Asthma Management and Prevention 2025

Question 6

Stopnie ciężkości astmy wg GINA 2025

Portal Oddech Życia · Accepted Answer

W najnowszych wytycznych Global Initiative for Asthma (GINA 2025) stopnie ciężkości astmy określa się na podstawie intensywności leczenia, jakiego wymaga pacjent do uzyskania kontroli objawów oraz zapobiegania zaostrzeniom. W odróżnieniu od dawnych podziałów, obecnie ciężkość astmy jest oceniana retrospektywnie – po kilku miesiącach leczenia – i opiera się na tym, jakie leczenie jest potrzebne do osiągnięcia i utrzymania kontroli.

Astma łagodna (mild asthma)

Definicja: Astma dobrze kontrolowana za pomocą leczenia niskiej intensywności (np. doraźnie niskie dawki ICS-formoterolu lub niskie dawki ICS + SABA w razie potrzeby).
Charakterystyka: Pacjent osiąga dobrą kontrolę objawów przy minimalnym leczeniu.
Uwaga: Nawet osoby z łagodną astmą są narażone na ryzyko ciężkich zaostrzeń, zwłaszcza jeśli stosują tylko SABA.

Astma umiarkowana (moderate asthma)

Definicja: Astma dobrze kontrolowana przy leczeniu o umiarkowanej intensywności – np. regularnie stosowane niskie lub średnie dawki ICS-LABA.
Charakterystyka: Kontrola objawów i zapobieganie zaostrzeniom wymaga stosowania stałej, codziennej terapii wziewnej złożonej.

Astma ciężka (severe asthma)

Definicja: Astma pozostająca niekontrolowana mimo optymalnego leczenia wysokimi dawkami ICS-LABA lub wymagająca takiego leczenia, by pozostać pod kontrolą (lub dodatkowo terapii biologicznej).
Charakterystyka: Astma, która jest oporna na leczenie i wymaga specjalistycznej opieki. Wymaga rozróżnienia między „ciężką astmą” a „trudną w leczeniu astmą”, gdzie przyczyną problemów mogą być np. błędy w technice inhalacyjnej, brak współpracy czy współistniejące choroby.

Ważne uzupełnienia z wytycznych GINA 2025

Stopień ciężkości astmy określamy na podstawie leczenia koniecznego do kontroli – nie na podstawie samych objawów.
U wielu pacjentów stopień ciężkości można określić dopiero po kilku miesiącach leczenia i obserwacji, ustalając najniższą skuteczną dawkę leków.
Określenie „astma łagodna” jest coraz mniej rekomendowane w praktyce, bo może prowadzić do zbytniej „spontaniczności” leczenia i niedoceniania ryzyka zaostrzeń.

Podsumowanie tabelaryczne:

Stopień astmy	Leczenie wymagane do kontroli objawów
Łagodna	Niska intensywność (np. ICS-formoterol doraźnie)
Umiarkowana	Stałe, umiarkowane dawki ICS-LABA
Ciężka	Wysokie dawki ICS-LABA, ewentualnie biologiczne

P	W	Ś	C	P	S	N
						1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30

Aktualności

Z życia

ZUS, NFZ, PFRON, Sprawy socjalne

Praktycznie o mukowiscydozie

Grypa, przeziębienie

Higiena w chorobach pulmonologicznych

Wideo

Pierwotna dyskineza rzęsek (PCD)

Astma oskrzelowa

Technologia

Zaproszenie na szkolenie: Zmiany w Kodeksie Pracy w 2025

Zapisy na bezpłatne szkolenie: OzN na wakacjach, czyli co każdy powinien wiedzieć [7 lipca 2025]