Artykuł opisuje budowę i działanie urządzenia typu “Flutter OPEP Device”, produkowanego przez kilku producentów pod różnymi nazwami: Flutter (VarioRaw Percutive/Aptalis Pharma), PARI O PEP oraz TurboForte. W Polsce pacjenci używają nazwy Flutter w odniesieniu do produktów różnych firm.
Czym jest Flutter?
Flutter to urządzenie medyczne, które jest stosowane jako forma terapii chorób układu oddechowego, takich jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), mukowiscydoza i inne.
Flutter został stworzony w latach 80. XX wieku przez australijskiego fizjoterapeutę, Petera D. Parry’ego.
Parry zauważył, że tradycyjne metody leczenia chorób układu oddechowego, takie jak inhalacje czy klasyczna fizjoterapia, bywają niewystarczające w usuwaniu zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny. Zainspirowany tym, Parry opracował Flutter jako nowe narzędzie do terapii takich schorzeń.
Urządzenie zostało wprowadzone na rynek australijski w 1986 roku, a od tamtej pory zdobyło popularność w wielu krajach na całym świecie, głównie ze względu na bardzo prostą i wytrzymałą konstrukcję.
Jak jest zbudowany Flutter?
Flutter składa się z kilku elementów:
- Ustnik – to część urządzenia, do której pacjent przykłada usta. Jest to element, który umożliwia wprowadzenie powietrza do urządzenia.
- Dysza – to wąski kanał, przez który przepływa powietrze. Dysza jest umieszczona pomiędzy ustnikiem a kopułką.
- Kopułka z metalową kulką – to specjalna część urządzenia, która generuje drgania. Kopułka przypomina kształtem lejek i jest podłączona do dyszy. Na końcu kopułki znajduje się wibrator, który wytwarza drgania.
Całe urządzenie jest wykonane z tworzywa sztucznego i jest dość lekkie i poręczne. Urządzenie nie wymaga zewnętrznego źródła zasilania, ponieważ generowanie drgań odbywa się poprzez ruch powietrza wydychanego przez pacjenta.
Jak działa Flutter?
Flutter wykorzystuje technikę zmiennego ciśnienia oskrzelowego. Jest to tzw. PEP oscylacyjny, czasem nazywany O-PEP. A w praktyce, co to oznacza?
W czasie wydechu metalowa kulka zaczyna stawiać opór, wzrasta ciśnienie, stopniowo kulka zaczyna się unosić. Podczas unoszenia spada ciśnienie pod kulką i kulka pod wpływem grawitacji opada zamykając przepływ powietrza. Taki cykl podnoszenia i opadania ma miejsce wielokrotnie podczas każdego wydechu, nawet kilkanaście razy w ciągu każdej sekundy wydechu.
Takie podnoszenie i opadanie kulki powoduje zmiany ciśnienia (wzrostu i spadku ciśnienia), które w dużym uproszczeniu działają jak oklepywanie, tylko od środka. Zwiększone ciśnienie w oskrzelikach zapobiega ich zapadaniu się, co w konsekwencji poprawia usuwanie zalegającego śluzu.
Przy prawidłowo wykonywanym zabiegu z użyciem Fluttera dochodzi do powstania efektu rezonansu. Kuleczka w trakcie wydechu drga, wprowadzając również powietrze w drgania, w tzw. trzepotanie (trzepotanie to właśnie w języku angielskim słowo flutter – nazwa urządzenia). Drgające powietrze odrywa zalegający śluz i ułatwia jego odkrztuszenie.
Flutter nie posiada wbudowanej funkcji regulacji częstotliwości oscylacji wibracji, ponieważ jest to urządzenie pasywne, które działa w oparciu o ruch powietrza wydychanego przez pacjenta. Częstotliwość drgań generowanych przez Flutter zależy od masy metalowej kuleczki, kształtu i wielkości otworu w kopułce, a także od siły, z jaką powietrze przepływa przez urządzenie. Częstotliwość oscylacji, drgań może być regulowana przez pacjenta w niewielkim stopniu poprzez zmianę nachylenia Fluttera. Zmieniając nachylenie Fluttera nieznacznie w górę, można osiągnąć wyższą częstotliwość, nieznacznie w dół, można osiągnąć niższą częstotliwość. W pozycji poziomej urządzenie generuje częstotliwość drgań o mocy około 15 Hz.
Częstotliwość drgań w Flutterze jest zwykle stosunkowo niska, w zakresie od 5 do 20 Hz, co pozwala na skuteczne i bezpieczne usuwanie zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych. Jednakże, jest to częstotliwość wyjściowa, która może ulec zmianie w zależności od ciśnienia i siły wydechu pacjenta oraz od innych czynników, takich jak np. zablokowanie dyszy urządzenia przez zalegającą wydzielinę.
Przeciwwskazania?
Mimo że Flutter jest stosunkowo bezpiecznym urządzeniem, to nie powinien być stosowany przez każdego pacjenta. Istnieją pewne przeciwskazania do stosowania Fluttera, które należy wziąć pod uwagę przed rozpoczęciem terapii. Niektóre z tych przeciwwskazań to:
- zawał mięśnia sercowego, niewydolność serca – Flutter może nadmiernie zwiększać obciążenie serca,
- choroby układu krążenia – Flutter może wpłynąć na ciśnienie krwi i tętno, co może stanowić zagrożenie dla osób z chorobami układu krążenia,
- niska tolerancja wysiłku może utrudnić lub uniemożliwić terapię,
- skłonność do krwawień z nosa,
- krwioplucia,
- odma opłucnowa
Przed rozpoczęciem terapii Flutterem, pacjent powinien skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, w celu dokonania wstępnej oceny stanu zdrowia pacjenta i podjęcia decyzji, czy terapia jest dla niego odpowiednia.
W jakim wieku stosować Flutter? Czy można u dzieci?
Flutter jest urządzeniem, które może być stosowane u pacjentów w różnym wieku, począwszy od dzieci do dorosłych. Jednakże, przed zastosowaniem Fluttera, zaleca się skonsultowanie się z lekarzem lub fizjoterapeutą, którzy dokonają oceny stanu zdrowia pacjenta i określą, czy urządzenie jest odpowiednie dla niego.
Dla dzieci, urządzenie może być stosowane pod nadzorem dorosłego, który pomoże w przeprowadzeniu terapii i nadzorowaniu procesu oddychania dziecka podczas wykonywania ćwiczeń z urządzeniem. W przypadku dzieci w wieku przedszkolnym lub szkolnym, nauka poprawnego stosowania urządzenia może wymagać trochę czasu i cierpliwości. Bardzo często stosowanie Fluttera poprzedzone jest w pierwszej kolejności stosowaniem u dziecka urządzenia Flow-ball i PEP.
W wielu krajach Flutter jest powszechnie stosowany u dorosłych pacjentów z chorobami płuc, takimi jak mukowiscydoza, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy astma. W przypadku osób starszych, które nie są w stanie poprawnie stosować urządzenia, mogą wymagać pomocy opiekuna lub fizjoterapeuty.
Podsumowując, Flutter jest urządzeniem, które może być stosowane w różnym wieku, jednakże przed zastosowaniem, zaleca się skonsultowanie się z lekarzem lub fizjoterapeutą, którzy dokonają wstępnej oceny stanu zdrowia pacjenta i zdecydują, czy urządzenie jest odpowiednie dla niego.
Jak konserwować, dezynfekować i sterylizować Flutter?
Po każdym użyciu urządzenie powinno być dokładnie wyczyszczone i osuszone. W celu usunięcia pozostałości wydzieliny, urządzenie można rozłożyć na części składowe i wypłukać je w ciepłej wodzie z detergentem. Następnie urządzenie należy dokładnie wypłukać w wodzie i osuszyć.
Urządzenie należy przechowywać w suchym miejscu, w temperaturze pokojowej, z dala od źródeł ciepła i światła słonecznego. Należy unikać zgniatania urządzenia i kontaktu z innymi przedmiotami, które mogą uszkodzić jego delikatne elementy.
Ponadto, należy pamiętać, że Flutter jest urządzeniem indywidualnym i nie powinien być dzielony z innymi osobami. Każdy pacjent w warunkach domowych powinien mieć swój własny, osobisty Flutter.
Flutter może być dezynfekowany lub sterylizowany za pomocą różnych metod, w zależności od rodzaju urządzenia i zaleceń producenta. Warto zauważyć, że nie wszystkie marki i modele urządzenia nadają się do sterylizacji i w przypadku takich urządzeń należy stosować jedynie metody dezynfekcji.
Ważne jest, aby zawsze stosować zalecenia producenta dotyczące dezynfekcji i sterylizacji urządzenia, ponieważ niektóre metody mogą być szkodliwe dla urządzenia lub nieskuteczne w zabijaniu drobnoustrojów.
Metody i techniki pracy z Flatterem
Praca z urządzeniem Flutter powinna być poprzedzona konsultacją z lekarzem lub fizjoterapeutą, którzy pomogą dobrać odpowiednią metodę pracy, częstotliwość i czas trwania terapii dla danego pacjenta.
Zachęcamy do lektury artykułu: Metody i techniki pracy z Flatterem
Różni producenci, różne marki i modele. Który Flutter wybrać?
Fluttery produkowane są przez różnych producentów. Wybierając Fluttera warto zwrócić uwagę na budowę, konstrukcję, parametry oraz możliwość dezynfekcji. W Polsce najpopularniejszym Flutterem wśród pacjentów z mukowiscydozą, dyskinezą rzęsek jest PARI O PEP.
Jednakże, przed zakupem i użyciem jakiegokolwiek urządzenia, zawsze należy skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, aby określić, które urządzenie jest najlepsze dla danego pacjenta i jakie zasady fizjoterapii należy zastosować w celu uzyskania najlepszych wyników terapeutycznych.
Ile kosztuje Flutter? Czy jest refundowany dla chorych z mukowiscydozą?
Koszt urządzenia to około 250 zł. Dla chorych z mukowiscydozą i pierwotną dyskinezą rzęsek jest refundowany od 1 stycznia 2023 do kwoty 450 zł. Zobacz też: “Kody potrzebne do realizacji zlecenia na wyroby medyczne w mukowiscydozie i dyskinezie rzęsek“.
Jaka jest żywotność urządzenia Flutter?
Żywotność Fluttera zależy od wielu czynników, w tym od częstotliwości użytkowania, prawidłowej konserwacji i użytkowania, a także od warunków przechowywania. Zazwyczaj producenci podają, że urządzenie Flutter może być używane przez okres od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od tych czynników.
W przypadku regularnego użytkowania, zaleca się, aby urządzenie było regularnie czyszczone i dezynfekowane zgodnie z zaleceniami producenta, co może pomóc w przedłużeniu jego żywotności. Urządzenie powinno być przechowywane w suchym i chłodnym miejscu, a także chronione przed uszkodzeniami mechanicznymi i ekspozycją na promieniowanie słoneczne.
Regularne monitorowanie stanu Fluttera jest bardzo ważne dla zachowania jego skuteczności i bezpieczeństwa. W przypadku zaobserwowania jakichkolwiek wad, uszkodzeń lub nieprawidłowego działania urządzenia, należy rozważyć jego wymianę na nowe.
Nieprawidłowe działanie urządzenia może wpłynąć na skuteczność terapii, a także stan zdrowia pacjenta.
Czy są jakieś inne urządzenia wykorzystujące technologię O-PEP?
Tak, np:
Flutter to zastrzeżona nazwa firmy VarioRaw Percutive/Aptalis Pharma (została użyta w celach edukacyjnych).
Na zdjęciach: urządzenie TurboForte australijskiej firmy TURBOFORTE DISTRIBUTION (fot. TurboForte)
