Zapomoga losowa to jednorazowe świadczenie, wypłacane pracownikowi, który z przyczyn losowych znalazł się w trudnej sytuacji finansowej i życiowej. Wypłacanie zapomogi losowej regulowane jest przepisami wewnętrznymi obowiązującymi u pracodawcy, przepisami rangi ustawowej, lub może zależeć od uznania pracodawcy. Część zapomóg losowych zwolniona jest z PIT.
Zapomoga losowa to świadczenie wypłacane pracownikowi, który znalazł się w trudnej sytuacji życiowej i finansowej. Jest to jednorazowa pomoc, może jednak być przyznana pracownikowi więcej niż jeden raz, jeśli istnieje ku temu uzasadnienie. Przyczyną może być klęska żywiołowa, zdarzenie w rodzinie pracownika, np. choroba kogoś bliskiego, bądź inne zdarzenie, które stawia go w wyjątkowo trudnej sytuacji finansowej.
Zasady przyznawania zapomogi losowej mogą wynikać z wewnętrznych przepisów obowiązujących u pracodawcy, lub z ustawy – np. z Karty Nauczyciela. Pracodawca może jednak świadczenie takie przyznać z własnej woli, nawet, jeśli żadne przepisy tego nie przewidują. Pracodawcy, którzy zatrudniają ponad 20 osób powinni założyć taki fundusz,
a katalog możliwych przedmiotów świadczeń jest ustalany ze wszystkimi zainteresowanymi.
- Cel przyznawania zapomogi
W sytuacji jeśli pracownik znajdzie się w trudnej sytuacji życiowej w wyniku indywidualnego zdarzenia losowego pracodawca może go wesprzeć bezzwrotną zapomogą. Za indywidualne zdarzenie losowe uważa się wszelkie nagłe, niespodziewane, pojedyncze zdarzenia wywołane przyczynami zewnętrznymi, których nie można przewidzieć, a które są niezależne od człowieka, np. kradzieże, włamania, zniszczenie domu spowodowane zalaniem wodą lub pożarem, nieszczęśliwe wypadki, przewlekłą chorobę w rodzinie, śmierć członka rodziny. Nie wszystkie wydatki mogą być pokrywane z funduszu socjalnego. Do najbardziej popularnych rodzajów pomocy należą:
- dofinansowanie do wypoczynku pracownika oraz jego dzieci;
- paczki świąteczne oraz różnego typu bony i talony zakupowe;
- pożyczki z celami mieszkaniowymi – takimi jak remont, czy dofinansowanie do wykupu nieruchomości na własność;
- można opłacić wejścia do obiektów kulturalnych i sportowych, czy na prywatną opiekę medyczną;
- dofinansowanie/pomoc finansowa z powodu przewlekłej choroby członka rodziny.
Zapomoga może być finansowana zarówno z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, jak i ze środków obrotowych firmy. Zdarza się, że pracodawca wspiera pracownika ze środków obrotowych, gdy wyczerpane zostaną już możliwości uzyskania wsparcia z ZFŚS.
Bez względu na źródło finansowania z podatku dochodowego zwolniona jest zapomoga do kwoty 2 280 zł w danym roku podatkowym.
Od 1 stycznia 2018 r. art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o PIT otrzymał nowe brzmienie, zgodnie z którym, wolne od podatku dochodowego są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci:
- a) z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, z funduszy związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra – niezależnie od ich wysokości,
- b) z innych źródeł – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 6000 zł.
Zmiana w zasadach zwolnień tych zapomóg polega zatem na:
1) zlikwidowaniu limitu zwolnienia w sytuacji, gdy zapomoga finansowana jest z ściśle określonych źródeł, np. z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz
2) podniesieniu limitu zwolnienia zapomóg, jeżeli są finansowane z innych źródeł niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 26 z 2280 zł do 6000 zł rocznie.
- Główny beneficjent
Wszyscy pracownicy, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji życiowej ze względu na indywidualne zdarzenie losowe mogą starać się o bezwrotną lub zwrotną zapomogę, jeśli przedstawią dowody np. na niski dochód gospodarstwa domowego i nagłe zaistnienie potrzeby pomocy materialnej z przyczyn losowych, lub przedstawią na trudną sytuacją
z powodu przewlekłej choroby członka rodziny (np. orzeczenie o niepełnosprawności).
Korzyści dla pracodawcy
- Budowanie w firmie kultury opartej na empatii.
- Wzrost satysfakcji i zaangażowania pracowników.
- Wzrost lojalności pracowników.
- Budowanie wizerunku dobrego pracodawcy.
Korzyści dla pracownika
- Uzyskanie wsparcia finansowego w trudnej sytuacji życiowej.
- Poczucie, że można liczyć na wsparcie ze strony innych ludzi.
- Poczucie bezpieczeństwa.
- Charakter prowadzonej działalności
Każda firma – bez względu na wielkość i charakter prowadzonej działalności – może wspierać finansowo pracowników, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji losowej. Jedynym ograniczeniem są posiadane środki finansowe. Wysokość zapomogi zależy jednak od pracodawcy, można więc ją dostosować do możliwości firmy.
- Koszty
Zapomoga jest świadczeniem jednorazowym, więc nie obciąża na stałe budżetu pracodawcy. Jej koszty zależą od kwoty, jaką pracodawca zdecyduje się wesprzeć pracownika lub od tego, jaki limit dofinansowania przewiduje w takich sytuacjach regulamin ZFŚS.
W firmach zatrudniających powyżej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty zapomoga jest zwykle finansowana z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, który tworzy się z corocznego odpisu podstawowego. Koszty pracodawcy ograniczają się wtedy do kosztów związanych z administrowaniem tym funduszem.
W przypadku finansowania zapomogi ze środków obrotowych przedsiębiorstwa wydatek ten w całości odciąża pracodawcę, nie można go też wliczyć do kosztów uzyskania przychodu.
Z punktu widzenia pracownika ważne jest, że bez względu na źródło finansowania zapomogi (ZFŚS czy środki obrotowe pracodawcy) nie podlega ona opodatkowaniu, jeśli jej wysokość w danym roku podatkowym nie przekracza kwoty 2280 zł.
Zapomogi wypłacane w sytuacji zdarzeń losowych są w całości wyłączone z oskładkowania.
- Rekomendacje
- Pracownik ubiegający się o zapomogę powinien złożyć do pracodawcy wniosek, opisując swoją sytuację życiową uzasadniającą wypłatę świadczenia.
- Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinien dokładnie opisywać zasady, zgodnie z którymi wypłacane są zapomogi. Może np. limitować kwotę zapomogi, częstotliwość jej otrzymywania, termin jej przyznawania
i dokumenty, jakie pracownik powinien dołączyć do wniosku o zapomogę.
Podstawa prawna:
- Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tj. Dz. U.
z 2016 r., poz. 800), - Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U.
z 2016 r., poz. 2032 ze zm.), - Ustawa z 27 października z 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2017 r., poz. 2175).
Magdalena J. Tomczyk
