Pulsoksymetry to obecnie bardzo tanie urządzenia medyczne, dostępne często nawet w dyskontach typu Lidl. Dzięki dostępności i relatywnie niskiej cenie stały się powszechne w domowym użyciu dorosłych chorych na mukowiscydozę. Staję się też popularne w domach dzieci cierpiących na tą chorobę.
Czym jest pulsoksymetr?
Pulsoksymetr to dość proste urządzenie elektroniczne służące do nieinwazyjnego pomiaru saturacji krwi (czyli natlenienia), wykorzystujące pomiar pochłaniania przez tkanki promieniowania o dwóch różnych długościach fal metodą pulsoksymetrii. Pulsoksymetr mierzy też tętno (puls).
Jak działa pulsoksymetr?
Pulsoksymetr działa na zasadzie pomiaru pochłaniania przez czerwone krwinki w naczyniach włosowatych promieniowania o dwóch różnych długościach fali – czerwonego i podczerwonego. Na podstawie pomiaru oblicza się stopień nasycenia hemoglobiny tlenem (SpO2). Źródłem światła są najczęściej dwie małe diody.
Ograniczenia pulsoksymetrów?
Pulsoksymetr mierzy jedynie nasycenie hemoglobiny, a nie mierzy poziomu wentylacji płuc i nie jest całkowitą miarą niewydolności oddechowej.
Wszystkie pulsoksymetry mają pewien poziom błędu pomiarowego. W większości przypadków pomiar obarczony jest 2-3% zakresem błędu.
Jak wykonać badanie pulsoksymetrem w domu?
Pulsoksymetr zakładamy na dowolny palec. Odczekujemy kilkanaście, kilkadziesiąt sekund na wyświetlenie wyniku na wyświetlaczu.
Jaki jest prawidłowy, nieprawidłowy wynik saturacji mierzony pulsoksymetrem?
- 95–99% u zdrowych dorosłych
- 91-96% u noworodków
- wyższe wartości zdarzają się w przypadku tlenoterapii (zwykle > 98%)
- niższe wartości mogą świadczyć o niewydolności oddechowej
Zafałszowany wynik badania pulsoksymetrem
Istnieje wiele powodów, dla których wynik badania pulsoksymetrem może nie być miarodajny. Poniżej przedstawiamy kilka najpopularniejszych w przypadku chorych na mukowiscydozę:
- artefakty ruchowe, czyli nagłe poruszenie ciała lub drżenie mięśni, są najczęstszymi przyczynami zakłóceń badania,
- lakier do paznokci zaniża wartości saturacji, zwłaszcza ciemne kolory typu czarny, niebieskie, zielony (z wyjątkiem koloru czerwonego i purpurowego, który zwykle nie przeszkadza w pomiarze),
- światło otoczenia, w zależności od rodzaju ksenonowe lub fluorescencyjne zawyża a podczerwone zaniża wyniki,
- tlenoterapia w postaci koncetratora tlenu lub butli tlenowej, wyklucza stosowanie pulsoksymetru do wykrywania niedostatecznej wentylacji (wysoki wynik nie jest równoznaczny z poziomem prawidłowej wentylacji płuc),
- niskie wartości hemoglobiny we krwi (niedokrwistość u chorego),
98-99% a nie 100%, dlaczego?
Często pojawia się pytanie dlaczego ciężko osiągnąć wynik 100% podczas badania pulsoksymetrem w domu. Odpowiedź jest prosta, pulsoksymetr bada nasycenie tlenem hemoglobiny. Przyjmuje się, że nawet 2,5% hemoglobiny nie bierze udziału w transporcie tlenu i nie może się nim wysycić. Dlatego bardzo rzadko lub nigdy nie udaje się osiągnąć wyniku 100% podczas pomiaru napalcowym pulsoksymetrem.
Jaki pulsoksymetr wybrać? Czym się kierować przy zakupie?
Pulsoksymetry napalcowe różnią się głównie ceną, kolorem i kształtem oraz wielkością i czytelnością wyświetlacza. Dla chorego na mukowiscydozę istotna jest tylko jedna funkcja takiego urządzenia, czyli pomiar saturacji, a to robią wszystkie napalcowe pulsoksymetry. Czasem można spotkać się z opinią, że ten, czy tamten pulsoksymetr “gorzej mierzy”, ale w 99,9% przypadków różne wyniki z różnych pulsoksymetrów (nawet z pomiarów wykonanych jednocześnie na tej samej dłoni, tylko na różnych palcach) będą wynikały nie z błędnego działania urządzenia a niedokładności tej metody pomiarowej. Zakłada się, że ta niedokładność wynosi 2-3%.
W przypadku małych dzieci warto zwrócić uwagę, czy pulsoksymetr jest w stanie zrobić pomiar na małym palcu dziecka.
Zobaczcie film, w którym chora na mukowiscydozę Anastasia Gałuza opowiada o tlenie i saturacji: