pipeP – omówienie technologii i zastosowania u pacjentów pulmonologicznych

Respiratory muscles exerciser pipeP [od red. w Polsce potocznie nazywany skośnym PEPem) to aparat oddechowy zawierający niezależne zawory jednokierunkowe zapewniające stały opór w trakcie fazy wdechu i wydechu w zależności od potrzeb terapeutycznych. Do wyboru mamy 9 różnych zastawek oporowych, różniących się średnicą otworu (0,5 mm – 6,0 mm). O doborze zastawki decyduje doświadczony fizjoterapeuta lub lekarz. Aparat może być używany do oczyszczania dróg oddechowych lub jako forma ćwiczeń mięśni oddechowych.

WDECH z oporem: Odpowiednio dobrany opór w trakcie fazy wdechowej pozwala wykonać wolniejszy i głębszy wdech. Spokojny wdech w rezultacie poprawia wentylację płuc co wpływa na dystrybucję powietrza w dystalnych oskrzelach. A zatem, powolna i głęboka inspiracja mobilizuje obwodowe partie drzewa oskrzelowego co ma znaczenie kliniczne z tego względu, że dochodzi do poprawy perfuzji płuc. Jest to bardzo ważne w sytuacji gdy zmiany niedodmowe są zlokalizowane u podstawy płuca. Dodatnie ciśnienie wdechowe może być wyjątkowe korzystne dla pacjentów po zabiegach kardiochirurgicznych lub torakochirurgicznych, u osób u których osiągnięcie efektywnego wdechu stanowi trudność na danym etapie leczenia, głównie z powodu lęku bądź zaburzenia mechaniki klatki piersiowej po zabiegu. Dla przypomnienia bez osiągnięcia poprawnego wdechu nie jesteśmy w stanie wykonać prawidłowego wydechu. Jakość wdechu można poprawić za pomocą urządzenia z oporem w celu zwiększenia głębokości oddychania. Dodatkowo otrzymujemy informację zwrotną w trakcie wydechu (za pomocą manometru) co pomaga zwizualizować objętość wdechową. W momencie gdy jest dołączony opór, pacjent wykonuje wdech wolniej dzięki czemu jest większa szansa na symetryczną wentylacje, rozprężenie płuc, szczególnie w tych rejonach gdzie mamy zmiany patologiczne.

WYDECH z oporem: W warunkach fizjologicznych podczas spokojnego oddychania wdech jest czynnością aktywną w trakcie, której dochodzi do aktywizacji podstawowych mięśni oddechowych. Natomiast wydech jest aktem biernym, w którym dochodzi do rozluźniania mięśni wdechowych. Zawdzięczamy to elastyczności ściany klatki piersiowej i płuc. Zasadność zastosowania oporu wydechowego można zauważyć u osób po zabiegach chirurgicznych: w celu zapobiegania lub zmniejszenia zapadania się dróg oddechowych. Uważa się, że ta technika spowalnia przepływ podczas wydechu i wydłuża wydech co skutkuje zmniejszeniem częstości oddechów. U pacjentów, u których choroba ma charakter obturacyjny czynnościowa pojemność zalegająca (FRC) jest zwiększona. W trakcie wzrostu (FRC) dochodzi do zablokowania i zapadania się dróg oddechowych. Wykonując wydech z dodatnim ciśnieniem, powietrze które znajduje się w ponownie otwartych drogach oddechowych może być wykorzystane do: mobilizacji i transportu wydzieliny z obwodowych oskrzeli w kierunku centralnych, gdzie nastąpi ewakuacja wydzieliny za pomocą kaszlu.

W Instytucie Gruźlicy i Chorób Płuc OT w Rabce-Zdroju praca z dodatnim ciśnieniem wydechowym jest stosowana u szerokiej grupy pacjentów w każdym wieku, u których powstały zmiany niedodmowe (tj. mukowiscydoza, pierwotna dyskineza rzęsek, astma, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, hipoplazja płucna, rozstrzenie oskrzeli itd.) Dodatkowo urządzenie z dodatnim ciśnieniem wdechowo-wydechowym często jest wykorzystywane u pacjentów po zabiegach torakochirurgicznych.

Jakie korzyści z zastosowania urządzenia Respiratory muscles exerciser pipeP?

• Może być wykorzystywane do oczyszczania dróg oddechowych.
• Wspomaga efektywne oddychanie i usprawnia wymianę gazową.
• Poprawia funkcję obwodowych oskrzeli.
• Zapobiega powstawaniu zmianom niedodomowym lub upowietrznia istniejącą już zmianę niedodmową.
• Niezależne od przepływu zawory jednokierunkowe zapewniają stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych.
• Regulowane ustawienie wartości ciśnienia wdechowo-wydechowego w cmH2O.
• Zapewnia skuteczną terapię podczas użycia w dowolnej pozycji.
• Może być używany z ustnikiem lub maską.
• Indywidualnie dobierany opór wdechowo wydechowy z możliwością zmiany w trakcie regresu choroby oskrzelowo-płucnej.
• Kontrolowany wdech, bez zaangażowania mięśni tułowia szczególnie ważne u osób z małą objętością oddechową.
• Możliwość dezynfekcji.

Praktyczne wskazówki: Początkowo stosując urządzenie, istotne jest, aby pracować na poziomie TV (objętości w której oddychamy spokojnie), dzięki czemu nie doprowadzamy do dodatkowego zmęczenia mięśni oddechowych i pacjenta. Należy dobrać odpowiednią i wygodną pozycję dla pacjenta w zależności od zlokalizowanych zmian patologicznych w drogach oddechowych.

Środki ostrożności: należy zachować podczas każdego niepokojącego sygnału od strony pacjenta takich jak:
– ból w klatce piersiowej,
– zawroty głowy,
– duszność,
– zmęczenie w trakcie używania urządzenia lub zaraz po,
– u osób, u których nasiliło się nietrzymanie moczu,
– zapalenie ucha środkowego,
– urazy w rejonie klatki piersiowej,
– świeże zabiegi w obrębie jamy brzusznej w zależności od wielkości, rozległości rany pooperacyjnej, wówczas może stanowić przeciwwskazanie.

Kiedy nie użyjemy urządzenia:
– w trakcie wystąpienia odmy opłucnowej,
– masywnym krwiopluciu,
– umiarkowane krwioplucie (indywidualnie rozpatrywane)

fot. Mirosław Wójcik, skośny PEP – Pipep Koo Medical w Fundacji Oddech Życia. Na ostatnim zdjęciu z manometrem Ambu.