Ulgi, zniżki i inne prawa osób niepełnosprawnych, także z mukowiscydozą

Niepełnosprawność jest tytułem do korzystania z licznych ulg i preferencji, a ochrona w tym zakresie znalazła wyraz zarówno w przepisach prawnych dotyczących tej grupy osób, jak i w licznych regulacjach z innych dziedzin prawa, takich jak prawo pracy, prawo podatkowe czy prawo budowlane.

Więcej o orzekaniu o niepełnosprawności w mukowiscydozie w artykule tutaj.

Osoby ze znacznym stopniem nie­pełnosprawności mają prawo do:

• 49% ulgi na przejazdy w pociągach PKP – tylko w klasie 2. pociągów oso­bowych;
• 37% ulgi w pociągach pospiesznych, ekspresowych, IC i EC;
• 49% ulgi na przejazdy w autobusach PKS w komunikacji zwykłej, na podsta­wie biletów jednorazowych;
• 37% ulgi w autobusach PKS po­spiesznych i przyspieszonych, na podstawie biletów jednorazowych;
• bezpłatnych przejazdów środkami komunikacji miejskiej wraz ze wska­zanym przez siebie opiekunem (na podstawie orzeczenia potwierdzają­cego stopień niepełnosprawności) na terenie Warszawy;
• 95% ulgi na przejazdy w pociągach PKP i autobusach PKS dla opieku­­na towarzyszącego
  w podróży (na podstawie jednego z dokumentów podopiecznego oraz biletów jednorazowych), przy czym opiekun musi być pełnoletni (skończone 18 lat), a w przypadku osoby niewidomej musi mieć skończone 13 lat;

• karty parkingowej potwierdzającej uprawnienia do niestosowania się do niektórych znaków drogowych;
• zwolnień od opłat abonamento­wych za radio i telewizję (tylko osoby całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji oraz osoby niesłyszące, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu), na podstawie np. orzeczenia potwierdzającego sto­pień niepełnosprawności;
• ulgowych biletów do muzeów;
• odliczeń niektórych wydatków od dochodu;
• bezpłatnych usług doręczania listów, paczek i przekazów pocztowych bezpo­średnio do domu (zapotrzebowanie na usługę zgłasza się na poczcie, w miej­scu zamieszkania), ponadto placówki pocztowe muszą wydzielić stanowiska do obsługi osób niepełnosprawnych
  i dostosować skrzynki do ich potrzeb;
• 50% rabatu na usługi telekomuni­kacyjne (przyłączenie do sieci i abo­nament) – tylko dorośli
  i dzieci, które ukończyły 16. rok życia; na abonament telefoniczny przysługuje rabat
  w wysokości 50% opłaty podstawowej wynika­jącej z obowiązującego cennika usług telekomunikacyjnych tp i udzielany jest głównie dla niepełnosprawności o symbolu O i/lub L; uprawnienie to dotyczy także opiekunów prawnych osób niepełnosprawnych, przy czym opiekun musi być stale lub czasowo za­meldowany z osobą niepełnosprawną w tym samym lokalu lub budynku.

 

Osoby niepełnosprawne w stopniu umiarkowanym mają prawo do:

 

• zwolnień z opłaty abonamentowej za radio i telewizję (tylko w przypad­ku osób niewidomych, których ostrość wzroku nie przekracza 15%, na podsta­wie jednego z dokumentów, tj. orzeczenia stwierdzającego umiarkowany stopień niepełnosprawności z tytułu uszkodzenia narządu wzroku);
• karty parkingowej potwierdzającej uprawienia do niestosowania się do niektórych znaków drogowych;
• ulgi na przejazd środkami lokalne­go transportu zbiorowego w miastach – każde miasto ustala swój regulamin;
• ulgowych biletów do muzeów;
• odliczeń niektórych wydatków od dochodu;
• 50% rabatu na usługi telekomuni­kacyjne (przyłączenie do sieci i abo­nament) – tylko dorośli
  i dzieci, które ukończyły 16. rok życia; na abonament telefoniczny przysługuje rabat
  w wysokości 50% opłaty podstawowej wynika­jącej z obowiązującego cennika usług telekomunikacyjnych tp i udzielany jest głównie dla niepełnosprawności o symbolu O i/lub L; uprawnienie to dotyczy także opiekunów prawnych osób niepełnosprawnych, przy czym opiekun musi być stale lub czasowo za­meldowany z osobą niepełnosprawną w tym samym lokalu albo budynku.

 

Osoby niepełnosprawne w stop­niu lekkim mają prawo do:

• odliczeń niektórych wydatków od dochodu.

 

Dzieci i młodzież niepełnospraw­na uczęszczające do szkoły, nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia, a studenci do 26. roku życia, ich rodzice lub opiekunowie mają prawo do:

• 78% ulgi na przejazdy w pociągach osobowych i pospiesznych, ekspreso­wych EC, IC PKP (tylko w 2. klasie) i we wszystkich rodzajach autobusów PKS na trasie z miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu do: szkoły, przed­szkola, ośrodka rehabilitacji, domu pomocy społecznej, zakładu opieki zdrowotnej, poradni psychologiczno–pedagogicznej, placówki opiekuń­czo-wychowawczej, ośrodka wsparcia i z powrotem, na podstawie legitymacji szkolnej;

• bezpłatnych przejazdów na trasie z miejsca zamieszkania do szkoły, na podstawie ważnej legitymacji szkoły specjalnej z podaną trasą dojazdu (dotyczy młodzieży uczęszczającej do szkół specjalnych); do bezpłatnego przejazdu ma prawo również opiekun dziecka na podstawie zaświadczenia wydanego przez szkołę, z podaną trasą dojazdu;
• ulgowych biletów do muzeów;
• odliczeń niektórych wydatków od dochodu;
• karty parkingowej potwierdzającej uprawnienia do niestosowania się do niektórych znaków drogowych.

 

Renciści i emeryci (a także małżo­nek, na którego pobierany jest do­datek rodzinny) mają prawo do:

• dwóch jednorazowych przejazdów w ciągu roku kalendarzowego z ulgą 37% w 2. klasie pociągów osobowych, pospiesznych i ekspresowych;
• 48% ulgi w opłatach komunikacji miejskiej na podstawie aktualnego odcinka renty (emerytury) wraz z do­wodem tożsamości.

 

UWAGA! Należy pamiętać, że bilet na przejazd „tam i z powrotem” jest traktowany jak dwa oddzielne przejaz­dy. Emeryci i renciści nie mają zniżek w autobusach PKS.

 

Zwolnione z opłat za używanie odbiorników radiowych i telewi­zyjnych są (szczegółowy poradnik >> tutaj <<):

• osoby zaliczone do I grupy inwali­dów;
• osoby z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
• osoby całkowicie niezdolne do pra­cy i samodzielnej egzystencji;
• osoby o trwałej lub okresowej całko­witej niezdolności do pracy w gospo­darstwie rolnym, którym przysługuje dodatek pielęgnacyjny;
• osoby, które skończyły 75 lat;

• osoby, które otrzymują świadczenie pielęgnacyjne z właściwego organu re­alizującego zadania w zakresie świad­czeń rodzinnych jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej lub rentę socjalną z ZUS albo innego or­ganu emerytalno-rentowego;
• osoby niesłyszące, u których stwier­dzono całkowitą głuchotę lub obustron­ne upośledzenie słuchu;
• osoby, których ostrość wzroku nie przekracza 15%;
• inwalidzi wojenni i wojskowi;
• kombatanci, niektóre osoby będące ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz wdowy i wdowcy po kombatantach, którzy są jednocze­śnie emerytami lub rencistami.

 

UWAGA! Od 16 maja 2005 r. zwol­nienie nie przysługuje osobom, które mieszkają we wspólnym gospodarstwie domowym z co najmniej dwiema oso­bami, które ukończyły 26. rok życia i które nie spełniają warunków do uzyskania tych zwolnień.

Prawo do zwolnień od opłat abo­namentowych zachowują osoby, które korzystają z tego prawa na podstawie dotychczasowych przepisów, pod warunkiem dostarczenia w ciągu 6 miesięcy oświadczenia o spełnia­niu warunków do korzystania z tych zwolnień

 

Ulga do muzeum

Muzea państwowe mają od 1997 r. obowiązek wprowadzania ulgowych biletów dla osób niepełnosprawnych (i ich opiekunów), rencistów, eme­rytów, nauczycieli wszystkich typów szkół, studentów i uczniów. Ulgowe bilety można otrzymać po okazaniu odpowiedniej legitymacji potwierdza­jącej uprawnienie. Wstęp do muzeów martyrologicznych jest bezpłatny, a inne muzea udostępniają bezpłatnie swoje kolekcje przez jeden dzień w ty­godniu. Wysokość ulgi oraz dzień bez biletów ustala dla każdego muzeum jego dyrektor.

 

Ulgi na telefony komórkowe

Oferowane przez operatorów sieci komórkowych ulgi dotyczą zazwyczaj osób niewidomych
i niesłyszących. Ponieważ zakres tych ulg ulega zmia­nie, szczegółowych informacji należy szukać
w punktach obsługi klienta tych sieci.

 

Zwolnienie strony od podatku od czynności cywilnoprawnych

Od podatku od czynności cywil­noprawnych zwolnione są osoby nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samocho­dy osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stop­niu niepełnosprawności bez względu na rodzaj choroby oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku z chorobami narządów ruchu.

 

Ulgowa opłata paszportowa

Ulgową opłatę paszportową w wy­sokości 50% stawki pobiera się m.in. od:

• emerytów, rencistów, osób niepeł­nosprawnych, a także współmałżon­ków tych osób, pozostających na ich wyłącznym utrzymaniu;
• osób przebywających w domach pomocy społecznej lub w zakładach opiekuńczych albo korzystających z pomocy społecznej w formie zasił­ków stałych.

 

Nie pobiera się opłaty paszporto­wej za wydanie paszportu osobom przebywającym w domach pomocy społecznej lub zakładach opiekuń­czych albo korzystającym z pomocy społecznej w formie zasiłków stałych, jeżeli ich wyjazd za granicę następuje w celu długotrwałego leczenia lub w związku
z koniecznością poddania się operacji.

 

Karta parkingowa – ważna rów­nież w krajach unijnych

Kartę parkingową wydaje starosta. Za wydanie karty parkingowej pobiera się opłatę w wysokości 25 zł. Karta parkingowa przysługuje osobom niepełnosprawnym na podstawie:

• orzeczenia o zaliczeniu do znacz­nego stopnia niepełnosprawności;
• orzeczenia o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności o przyczynie niepełnosprawności z kodu 05-R (upośledzenie narządu ruchu),  04-O (choroby narządu wzroku), 07-S (choroba układu oddechowego i krążenia) lub 10-N (choroba neurologiczna);
• orzeczenia wydanego przez organy rentowe równoważnego na mocy przepisów szczególnych z orzeczeniami o niepełnosprawności;
• orzeczenia o zaliczeniu do lekkiego stopnia niepełnosprawności, w którym nie określono przyczyny niepełnospraw­ności, oraz orzeczenia równoważnego wydanego przez organy rentowe, wraz z zaświadczeniem lekarskim potwier­dzającym ograniczoną sprawność ruchową;
• spełniania przez osobę niepeł­nosprawną przesłanek określonych w ustawie Prawo o ruchu drogowym (i niestosowania się do niektórych znaków drogowych) w nowych orze­czeniach jako 9 pkt.

 

Karta parkingowa uprawnia osoby niepełnosprawne do parkowania na miejscach specjalnie wydzielonych i przeznaczonych dla tych osób oraz na miejscach wyznaczonych w strefie płatnego parkowania. Uprawnienie to wynika m.in. z przepisów określonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktu­ry oraz Spraw Wewnętrznych i Admi­nistracji z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych. Na podstawie wewnętrznych regulacji poszczególnych samorządów (np. uchwały rady miasta) osoby niepełnosprawne mogą być zwolnione z opłat za parkowanie w strefie płatnego parkowania. Zwolnienie takie obejmuje często szerszą grupę osób niepełnosprawnych, nie tylko legitymujących się kartą parkingową – w Warszawie jest to Karta N+ (wydanie tej karty jest bezpłatne).

 

Zwolnienie od podatków lokalnych

Osoba niewidoma lub głuchoniema jest zwolniona od podatku za posia­danie psa na podstawie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (grupie inwalidzkiej).

 

Ulgi pocztowe

Udogodnienia związane z usługami pocztowymi (Dz. U. z 1996 r., Nr 127, poz. 598; par. 3) to m.in. bezpłatna usługa doręczania listów, paczek i przekazów bezpośrednio do domu. Listonosz powinien przyjąć zwykły, opłacony list i wrzucić go do skrzynki. Mają do tego prawo:

• osoby niepełnosprawne z uszko­dzeniem narządu ruchu i korzystające z wózka inwalidzkiego;
• osoby z uszkodzonym wzrokiem, posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub cał­kowitej niezdolności do pracy i samo­dzielnej egzystencji (I grupa inwalidz­ka).

 

Uprawnienia niepełnosprawnego pracownika

Osoba niepełnosprawna korzysta ze szczególnych przywilejów w ra­mach zatrudnienia. Przede wszystkim ma prawo do niedyskryminacyjnych warunków pracy. Prawo to wynika z generalnego zakazu dyskryminacji określonego w art. 113 k.p., który niepełnosprawność wymienia jako jeden
z kryteriów, według których niedopuszczalne jest gorsze traktowa­nie w ramach zatrudnienia. Niepełno­sprawny pracownik korzysta również ze szczególnych uprawnień w zakresie warunków pracy, a zwłaszcza czasu pracy i urlopów.

 

Uprawnienia w urzędzie (Dz. U. z 1998 r., Nr 64, poz. 414 z późn. zm.)

Osoba niepełnosprawna lub z dziec­kiem niepełnosprawnym może załatwiać sprawy poza kolejnością w instytucjach i urzędach publicznych oraz w skle­pach.

 

Inne ulgi i uprawnienia

Ulg i uprawnień jest więcej niż wymie­nione tu w skrócie. Jedna z powszechnie znanych ulg to ulga
w podatku docho­dowym od osób fizycznych, czyli ulga rehabilitacyjna. Można mieć też prawo do większego mieszkania w ramach otrzymania mieszkania socjalnego czy komunalnego, jeśli
w orzeczeniu wid­nieje pkt 10 – prawo do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. Spełnienie tego punktu jest również potrzebne do okre­ślenia normatywnego metrażu w trakcie ubiegania się o dodatek mieszkaniowy.

 

 

Podstawa prawna

Ustawa z 20 czerwca 1992 r. o upraw­nieniach do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. 92.54.254 z późn. zm.), ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruch drogowym (Dz. U. 97.98.602 z późn. zm.), ustawa z 21 lipca 2000 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. 00.73.853 z późn. zm.), Uchwała Zarządu TP S.A. z 16.10.2001 r. nr 186/01, Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 3 grudnia 2002 r. (Dz. U. z 2002 nr. 217, poz 1832), Dz. U. 03.73.668 z 30 kwietnia 2003 r.; Dz. U. Nr 21, poz.124, z 1983 r., Nr 8, poz. 42 z 1984 r., Nr 28, poz.144; Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371 i Nr 181, poz. 1515.

Rozporządzenie Krajowej Rady Ra­diofonii i Telewizji z 2001 r.

Muzea: Ustawa z 21 listopada 1996 r. o muzeach, Dz. U. 97.5.24 z późn. zm. oraz rozporządzenie Rady Ministrów z 10 czerwca 2008 r. w sprawie okre­ślenia grup osób, którym przysługuje ulga
w opłacie lub zwolnienie z opłaty za wstęp do muzeów państwowych (Dz. U. nr 160, poz. 994)

Rozporządzenie Rady Ministrów z 20 lutego 2003 r. w sprawie opłat paszpor­towych (Dz. U. 03.41.346), Rozporzą­dzenie Rady Ministrów

Ustawa z 9 września 2000 r. o podat­ku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. 05.41.399), Uchwała Sejmu Rzeczy­pospolitej Polskiej z 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych (M. P. 97. 50. 475)

 

Magdalena J. Tomczyk