W przeszłości przeszczep płuc był istotną metodą leczenia dla pacjentów z zaawansowaną postacią mukowiscydozy, którzy nie reagowali na dostępne terapie. Pacjenci z mukowiscydozą stanowili trzecią co do wielkości grupę wskazań do przeszczepów płuc w Stanach Zjednoczonych, po chorych na śródmiąższową chorobę płuc i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.
Przełomem w leczeniu mukowiscydozy było wprowadzenie modulatorów CFTR, z których najnowszym i najbardziej efektywnym jest terapia trójlekowa elexakaftor-tezakaftor-iwakaftor (ETI, w Europie terapia znana pod nazwą Kaftrio, w USA pod nazwą Trikafta), zatwierdzona w 2019 roku. ETI pozwala na leczenie podstawowej przyczyny choroby, co wpłynęło na znaczną poprawę funkcji płuc oraz zmniejszenie częstości zaostrzeń.
Badanie oparte było na analizie danych z sieci Organ Procurement & Transplantation Network, obejmujących lata 2009–2023. Porównano liczbę przeszczepów płuc i osób dodanych do list oczekujących na przeszczepienie w okresie przed (2009–2019) i po wprowadzeniu ETI (2021–2023). Z analizy wykluczono przypadki retransplantacji oraz przeszczepów sercowo-płucnych.
Wyniki
Analiza wykazała istotny spadek liczby przeszczepów płuc u pacjentów z mukowiscydozą po wprowadzeniu ETI. W latach 2009–2019 średnia roczna liczba przeszczepów wynosiła 243, podczas gdy w okresie 2021–2023 spadła do 56,7. Podobne trendy zaobserwowano w przypadku liczby pacjentów z mukowiscydozą dodanych do list oczekujących na przeszczep: z 295 rocznie w latach 2009–2019 do 55,6 w latach 2021–2023.
Pomimo wzrostu ogólnej liczby przeszczepów płuc w Stanach Zjednoczonych (z 2085 rocznie przed wprowadzeniem ETI do 2747 po), udział pacjentów z mukowiscydozą w tej grupie znacząco się zmniejszył.
Wyniki badania podkreślają transformacyjny wpływ terapii ETI na potrzeby transplantacyjne pacjentów z mukowiscydozą. Dzięki poprawie funkcji płuc i zmniejszeniu częstości zaostrzeń znacznie mniej pacjentów osiąga zaawansowane stadium choroby wymagające przeszczepu. W 2020 roku aż 36 pacjentów zostało usuniętych z list oczekujących na przeszczep z powodu poprawy stanu zdrowia, co jest najwyższym odnotowanym wynikiem w ciągu ostatniej dekady.
Należy jednak zauważyć, że nie wszyscy pacjenci z mukowiscydozą mogą korzystać z tej terapii. Osoby z mutacjami niewrażliwymi na obecnie dostępne modulatory CFTR nadal mogą wymagać przeszczepu płuc. Dodatkowo, pacjenci, którzy rozpoczęli terapię ETI w zaawansowanym stadium choroby, mogą doświadczać dalszego pogarszania stanu zdrowia.
Wprowadzenie terapii ETI radykalnie zmieniło naturalny przebieg mukowiscydozy, zmniejszając liczbę przeszczepów płuc oraz pacjentów dodawanych do list oczekujących. Osiągnięcia te podkreślają znaczenie precyzyjnej medycyny w leczeniu genetycznych zaburzeń, takich jak mukowiscydoza. Dalsze badania powinny koncentrować się na długoterminowych efektach terapii ETI oraz na rozwijaniu nowych leków dla pacjentów z mutacjami niewrażliwymi na obecne modulatory.
Źródło: JHLT Open, „Impact of elexacaftor-tezacaftor-ivacaftor in lung transplantation for cystic fibrosis in the United States”
DOI: 10.1016/j.jhlto.2024.100171
