Wzrost zachorowań na gruźlicę wśród dzieci w Europie

Ze względu na zwiększone ryzyko rozwoju aktywnej postaci gruźlicy (TB) u małych dzieci, szczególnie w pierwszym roku od zakażenia, występowanie gruźlicy w tej grupie wiekowej stanowi ważny wskaźnik aktywnego przenoszenia infekcji w danej społeczności.

W 2023 roku w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG) zdiagnozowano gruźlicę u 1689 dzieci i młodych nastolatków poniżej 15. roku życia. Ta grupa wiekowa zazwyczaj stanowi stosunkowo niewielką część wszystkich zgłaszanych przypadków gruźlicy w regionie – od 3,4% w 2021 r. do 6,4% w 2016 r.

Niemniej dane dotyczące dzieci i młodzieży wskazują na nieznaczny wzrost liczby przypadków między 2022 a 2023 rokiem, ze wzrostem współczynnika zgłaszania gruźlicy pediatrycznej z 2,0 do 2,5 na 100 000 mieszkańców.

W artykule opublikowanym na łamach Eurosurveillance przed Światowym Dniem Gruźlicy (24 marca 2025 r.) Cristea i współpracownicy przeanalizowali trendy oraz cechy zgłaszanych przypadków gruźlicy pediatrycznej w krajach UE/EOG w latach 2015–2023, starając się wskazać przyczyny niedawnego wzrostu, obserwowanego od 2021 roku. Autorzy scharakteryzowali poszczególne grupy wiekowe, porównując udział gruźlicy pediatrycznej wśród wszystkich zgłoszeń gruźlicy w dwóch okresach: średnia proporcja zgłoszeń z lat 2015–2020 wobec rocznych danych z okresu 2021–2023.

Najwyższy udział gruźlicy pediatrycznej wśród dzieci w wieku od 1 do 4 lat

W latach 2015–2023 zgłoszono łącznie 16 414 przypadków gruźlicy pediatrycznej, co daje średnio 1946 przypadków rocznie (zakres od 1142 w 2021 r. do 3126 w 2016 r.). Te przypadki pediatryczne były częścią ogółu 393 104 zgłoszeń gruźlicy w krajach UE/EOG w tym okresie.

Analizując dane dotyczące dzieci i młodzieży, autorzy zaobserwowali zmienne trendy: podczas gdy między 2019 a 2021 rokiem nastąpił istotny spadek liczby zgłoszeń (o 37%), od 2021 do 2023 roku ponownie odnotowano stopniowy wzrost.

Najwyższy odsetek gruźlicy pediatrycznej zaobserwowano u dzieci w wieku od 1 do 4 lat (n=5394; 33%). Gruźlica płuc była dominującą manifestacją kliniczną we wszystkich analizowanych grupach wiekowych.

Choć żaden z krajów dostarczających dane dotyczące gruźlicy pediatrycznej nie odnotował przypadków we wszystkich czterech grupach wiekowych, to aż 17 krajów zgłosiło wzrost odsetka zachorowań u dzieci o ≥5% przynajmniej w jednej grupie wiekowej. Pięć państw (Estonia, Irlandia, Włochy, Malta, Słowenia) odnotowało wzrost w jednej grupie wiekowej, siedem w dwóch grupach wiekowych (Chorwacja, Cypr, Dania, Luksemburg, Portugalia, Norwegia, Rumunia), a pięć krajów (Czechy, Niemcy, Węgry, Litwa, Słowacja) zanotowało wzrosty w trzech grupach wiekowych.

Brak jednoznacznego wyjaśnienia wzrostu liczby przypadków gruźlicy pediatrycznej w krajach UE/EOG

Niemowlęta, czyli dzieci poniżej pierwszego roku życia oraz małe dzieci, u których rozpoznano gruźlicę w 28 krajach UE/EOG dostarczających dane, w większości przypadków urodziły się w kraju diagnozy. Z kolei starsze dzieci (10–14 lat) były często urodzone poza krajem zgłaszającym. Dane pokazują, że lekooporna gruźlica pediatryczna była rzadkością, a u dzieci nie zdiagnozowano przypadków gruźlicy o rozszerzonej oporności (extensively drug-resistant tuberculosis, XDR-TB).

Cristea i współpracownicy zauważają, że w tym samym czasie odnotowano także wzrost liczby zgłoszeń gruźlicy wśród osób powyżej 15. roku życia w Europie, jak również w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz Kanadzie. Wszystkie te trzy kraje poinformowały o istotnym wzroście liczby zgłoszeń gruźlicy wśród dzieci i młodzieży w latach 2022–2023.

Autorzy przypuszczają, że poprawa diagnostyki i raportowania gruźlicy pediatrycznej, czynniki społeczne związane z dziećmi urodzonymi w krajach zgłaszających, jak również zmiany w ruchach migracyjnych mogły przyczynić się do wzrostu liczby zgłoszeń w UE/EOG. Podkreślają jednak, że ich analiza danych nadzoru nad gruźlicą nie pozwala jednoznacznie wskazać konkretnego powodu obserwowanego wzrostu.

Pomimo że liczba zgłaszanych przypadków gruźlicy pediatrycznej w UE/EOG pozostaje stosunkowo niewielka, Cristea i współautorzy podkreślają, że „konieczne jest wzmocnienie nadzoru, szybkie prowadzenie dochodzeń epidemiologicznych wśród kontaktów chorych oraz stosowanie odpowiednich działań profilaktycznych, aby ograniczyć dalsze rozprzestrzenianie się gruźlicy.”

Źródło:  Eurosurveillance