Związek między poziomem hemoglobiny glikowanej (HbA1c) a kontrolą astmy u dzieci
HbA1c jako marker kontroli astmy – nowe spojrzenie na pediatryczne choroby płuc
W ostatnich latach rośnie zainteresowanie badaniem powiązań między chorobami metabolicznymi a chorobami układu oddechowego, zwłaszcza w populacji pediatrycznej. Jednym z przykładów takich badań jest niedawno opublikowane opracowanie zespołu badaczy z Johns Hopkins School of Medicine w Baltimore (USA), Baylor College of Medicine w Houston (USA) oraz University of British Columbia w Vancouver (Kanada). Wyniki ukazały się w tym roku na łamach czasopisma naukowego „Journal of Asthma and Allergy”.
Autorami publikacji są m.in. dr Hewlett Pham, dr Rachelle Koehl, dr Han Woo, dr Tianshi David Wu, dr Anna Yue Qiu, dr Emily P. Brigham, prof. Nadia N. Hansel oraz główna autorka, dr Meredith C. McCormack, z Johns Hopkins School of Medicine.
Badania te zostały przeprowadzone w ramach projektu AIRWEIGHS Study, którego celem była ocena wpływu interwencji związanej z zastosowaniem oczyszczaczy powietrza na kontrolę astmy u dzieci z nadwagą i otyłością.
Metodologia badania
Do analizy włączono 164 dzieci w wieku od 8 do 17 lat, cierpiących na astmę i zamieszkałych w Baltimore, USA. Grupa była zdominowana przez dzieci pochodzenia afroamerykańskiego (85%), chłopców (59%), dzieci z umiarkowaną lub ciężką postacią astmy wg kryteriów NAEPP (59%) oraz z gospodarstw domowych o niskim dochodzie (poniżej 34 999 dolarów rocznie, 60%). Znaczna część uczestników (61%) miała nadwagę lub otyłość. Dzieci oceniano dwukrotnie – na początku badania oraz po 3 miesiącach.
W trakcie wizyt oceniano poziom HbA1c (markera średniej glikemii z ostatnich 3 miesięcy), przeprowadzano badania spirometryczne oraz mierzono stężenie tlenku azotu w wydychanym powietrzu (FeNO). Kontrolę astmy oceniano za pomocą kwestionariuszy, takich jak ATAQ (Asthma Therapy Assessment Questionnaire), ACT (Asthma Control Test), ASUI (Asthma Symptom Utility Index) oraz liczby dni z nasilonymi objawami.
Poziomy HbA1c klasyfikowano zgodnie z normami dla dzieci jako prawidłowe (<5,7%) lub wskazujące na stan przedcukrzycowy (≥5,7%). Do analizy wykorzystano modele regresji z zastosowaniem Generalized Estimating Equations (GEE), które uwzględniały powtarzalność pomiarów oraz możliwe modyfikacje wpływu HbA1c przez wskaźnik masy ciała (BMI).
Wyniki badań
Ostatecznie analizowano dane 112 dzieci, z czego 20 osób (18%) miało poziomy HbA1c ≥5,7%, co sugerowało stan przedcukrzycowy. Średni poziom HbA1c wynosił 5,3% (zakres od 4,2 do 6,1%).
Głównym wnioskiem płynącym z badań był statystycznie istotny związek pomiędzy wyższymi poziomami HbA1c a gorszą kontrolą astmy ocenianą na podstawie wyników kwestionariusza ATAQ. Każdy wzrost HbA1c o 1 punkt procentowy wiązał się ze wzrostem wyniku ATAQ o 0,74 punktu (p=0,030), co świadczy o pogorszeniu kontroli astmy.
Jednakże, co szczególnie interesujące, analiza interakcji wykazała, że HbA1c wykazywała silniejszą korelację z większą liczbą dni z nasilonymi objawami astmy oraz zwiększonym ryzykiem zaostrzeń wymagających hospitalizacji u dzieci z niższym BMI. Wyniki te sugerują, że zaburzenia metaboliczne i gorsza kontrola glikemii mogą szczególnie negatywnie wpływać na przebieg astmy u dzieci bez współistniejącej otyłości.
W badaniu nie wykazano natomiast istotnych związków pomiędzy poziomami HbA1c a wynikami badań czynnościowych układu oddechowego (spirometria, FeNO).
Dyskusja i wnioski kliniczne
Wyniki tego badania stanowią ważny głos w dyskusji na temat wpływu metabolicznych zaburzeń, takich jak nieprawidłowa glikemia, na kontrolę chorób przewlekłych układu oddechowego. Dotychczasowe badania skupiały się przede wszystkim na populacji dorosłych, gdzie wykazano, że wyższy poziom HbA1c wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zaostrzeń astmy oraz pogorszeniem wyników spirometrycznych.
Opisywane badania zespołu McCormack i współpracowników są jednymi z pierwszych, które koncentrują się na dzieciach, co dodatkowo podkreśla ich znaczenie kliniczne. Odkrycia sugerują konieczność uwzględniania zaburzeń metabolicznych, nawet u dzieci z prawidłową masą ciała, jako potencjalnego czynnika pogarszającego przebieg astmy.
Przyszłe badania powinny uwzględnić dłuższe obserwacje oraz bardziej szczegółową ocenę metaboliczną, aby lepiej zrozumieć mechanizmy wpływu glikemii na układ oddechowy i potencjalne korzyści z wprowadzenia leków poprawiających wrażliwość na insulinę u dzieci z astmą.
