1. Renta uczniowska (szkolna)
Komu przysługiwała renta uczniowska?
Renta uczniowska była przyznawana:
- uczniom szkół ponadpodstawowych,
- studentom szkół wyższych i uczestnikom studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej,
– jeżeli stali się całkowicie niezdolni do pracy i samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolni do pracy w czasie uczęszczania do szkoły lub odbywania studiów.
Prawo do tego świadczenia zachowują ci, których stan zdrowia nie uległ poprawie. Osoby, którym na podstawie starej ustawy emerytalnej przyznano tzw. rentą uczniowską, zachowały do niej prawo po 1 stycznia 1999 roku, czyli po zmianie systemu ubezpieczeń społecznych, jeśli są nadal całkowicie niezdolne do pracy. Tracą ją w razie zmiany orzeczenia z “całkowitej niezdolności do pracy” na “częściową niezdolność do pracy”. O stopniach niepełnosprawności i ich odpowiednikach z innych systemów orzecznictwa była mowa tutaj.
Ocena zdolności lub niezdolności do pracy zależy od lekarza orzecznika ZUS, a następuje w wyniku badania lekarskiego przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, czyli orzeczenie może ulec zmianie podczas wyznaczonego badania kontrolnego. Temu badaniu podlegają ci, którym wydano orzeczenie na czas określony. Wyznaczony jest potem termin komisji lekarskiej, na której lekarz orzecznik decyduje o ocenie zdolności lub niezdolności do pracy, a tym samym prawo do otrzymywania dalej renty uczniowskiej.
Stan obecny:
Ci, którzy otrzymali orzeczenie na czas nieokreślony (na stałe), przed wejściem w życie nowej ustawy emerytalno-rentowej, czyli przed 1 stycznia 1999 r. mogą bez przeszkód pobierać tzw. rentę uczniowską. Również ci, którzy po tym terminie otrzymali orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i decyzję o przyznaniu renty szkolnej na stałe, otrzymują dalej bez problemów. Osoby pobierające te renty obowiązuje ich te same ograniczenia w uzyskiwaniu dodatkowych dochodów jak osoby pobierające renty z tytułu niezdolności do pracy.
„Z mocy art. 180 ustawy emerytalnej osoby uprawnione w dniu 1 stycznia 1999 r. do renty z tytułu niezdolności do pracy (w tym renty uczniowskiej) zachowały uprawnienia do tej renty na zasadach obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy emerytalnej” – informuje nas Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS).
Jaka jest wysokość renty szkolnej?
Renty uczniowskie (szkolne) są świadczeniami wypłacanymi w wysokości najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, tj. obecnie w kwocie 1250,88 zł (stan na 01.03.2021 r.). Renty te podlegają corocznie waloryzacji na zasadach określonych w ustawie emerytalnej i są wypłacane w jednej kwocie. Osobie uprawnionej do renty uczniowskiej, która ma orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, przysługuje dodatek pielęgnacyjny. Od 1 marca 2022 r. kwota dodatku pielęgnacyjnego wynosi 256,44 zł. W pozostałych przypadkach można ubiegać się o zasiłek pielęgnacyjny wypłacany przez Opiekę Społeczną. Obecnie wynosi on 215,84 zł. Więcej o zasadach przyznawania dodatku pielęgnacyjnego i zasiłku pielęgnacyjnego jest tutaj.
2. Renta socjalna.
Obecnie renta uczniowska już nie funkcjonuje, zastąpiła ją najniższa renta z tytułu niezdolności do pracy (socjalna). Niemniej jednak jest ona wciąż przyznawana na nieco innych zasadach niż renta z tytułu niezdolności do pracy, czyli wciąż według kryteriów obowiązujących wtedy, gdy była przyznana po raz pierwszy: staż pracy nie jest wymagany, niezdolność do pracy musi zaistnieć w dzieciństwie lub wieku szkolnym i trwać cały czas.
Komu przysługuje renta socjalna?
Renta socjalna przysługuje osobie, która:
- jest pełnoletnia lub jesteś kobietą, która wyszła za mąż po ukończeniu 16 lat;
- jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
– przed ukończeniem 18. roku życia albo
– w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia albo
– w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik ZUS. Renta socjalna może być przyznana na stałe lub na określony czas.
Jaka jest wysokość renty socjalnej?
Renta socjalna przyznawana jest w stałej wysokości, która do 31 maja 2018 wynosiła 84% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Od 1 czerwca 2018 roku renta socjalna wynosi 100% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Renta socjalna wynosi 1338,44 zł. (od 1 marca 2022 r.) Wysokość tej renty podlega corocznej waloryzacji.
W przypadku osiągnięcia przychodu przy pobieraniu renty socjalnej, trzeba zawiadamiać o tym w formie pisemnej ZUS. Pracodawca zaś ma obowiązek dostarczyć do ZUS-u do końca lutego następnego roku o osiąganych przychodach w rozbiciu miesięcznym.
Zawieszenie renty socjalnej
Renta socjalna ulega zawieszeniu w przypadku osiągnięcia przychodu większego niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ogłoszonego ostatnio przez prezesa GUS do celów emerytalnych. Renta jest zawieszana za miesiąc w którym był przekroczony przychód. Kwota przychodu uzasadniająca zawieszanie rent socjalnych wynosi:
• od 1 czerwca 2017 r. do 31 sierpnia 2017 r. – 3 047,50 zł,
• od 1 września 2017 r. do 30 listopada 2017 r. – 2954,50 zł,
• od 1 grudnia 2017 r. do 28 lutego 2018 r. – 2979,00 zł,
• od 1 marca 2018 r. do 31 maja 2018 r. – 3161,70 zł,
• od 1 czerwca 2018 r. do 31 sierpnia 2018 r. – 3236 zł,
• od 1 września 2018 r. do 30 listopada 2018 r. – 3164,80 zł,
• od 1 grudnia 2018 r. do 28 lutego 2019 r. – 3206,20 zł.
• od 1 marca 2019 r. do 31 maja 2019 r. – 3404,70 zł,
• od 1 czerwca 2019 r. do 31 sierpnia 2019 r. – 3465,70 zł,
• od 1 września 2019 r. do 30 listopada 2019 r. – 3387,50 zł,
• od 1 grudnia 2019 r. do 29 lutego 2020 r. – 3452,20 zł,
• od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r. – 3639,10 zł,
• od 1 czerwca 2020 r. do 31 sierpnia 2020 r. – 3732,10 zł,
• od 1 września 2020 r. do 30 listopada 2020 r. – 3517,20 zł,
• od 1 grudnia 2020 r. do 28 lutego 2021 r. – 3618,30 zł,
• od 1 marca 2021 r. do 31 maja 2021 r. – 3820,60 zł,
• od 1 czerwca 2021 r. do 31 sierpnia 2021 r. – 3977,10 zł,
• od 1 września 2021 r. do 30 listopada 2021 r. – 3853,20 zł.
• od 1 grudnia 2021 r. do 28 lutego 2022 r. – 3960,20 zł.
Reasumując: W przypadku osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, rencista socjalny będzie mógł, bez konsekwencji
w wysokości renty, osiągnąć przychód wynoszący do 70% przeciętnego wynagrodzenia, natomiast renta socjalna ulegnie zawieszeniu w przypadku osiągania tego przychodu w wysokości przekraczającej 130% przeciętnego wynagrodzenia. Przychody w wysokości od 70% do 130% przeciętnego wynagrodzenia będą powodować zmniejszenie wysokości renty socjalnej, ale nie więcej niż o maksymalną kwotę zmniejszenia.
3. Renta rodzinna.
Renta rodzinna to świadczenie, którego nie pobiera się “na siebie”. Pobiera się je zawsze “na zmarłego”, a ściślej to pobierają to świadczenie członkowie rodziny osoby zmarłej. Renta rodzinna przysługuje członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki potrzebne do uzyskania tych świadczeń.
Osoba uprawniona do renty socjalnej i jednocześnie jest uprawniona do renty rodzinnej, której wysokość nie przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy, to przysługuje tej osobie prawo do obydwu tych świadczeń. Łączna kwota obu świadczeń nie może przekroczyć 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jeśli ta kwota jest przekroczona, to wysokość renty socjalnej/uczniowskiej zostaje obniżona, ale kwota ta nie może być niższa niż 10% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Różnice pomiędzy rentą uczniowską a rentą socjalną | |
Renta uczniowska (szkolna) | Renta socjalna |
Podstawa prawna – Ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. nr 40, poz. 267 ze zm.) – obowiązywało do 31.12.1998 r. | Podstawa prawna – Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. 2003 Nr 135 poz. 1268, t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1300, 1621); Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 2003 r. w sprawie przyznawania renty socjalnej (Dz. U. z 2003 r. nr 170 poz. 1655, 1656)
|
Inne dodatkowe świadczenia:
– dodatek pielęgnacyjny lub – zasiłek pielęgnacyjny
|
Inne dodatkowe świadczenia:
– zasiłek pielęgnacyjny; – renta rodzinna |
Osoby uprawnione:
– uczniom szkół ponadpodstawowych, – studentom szkół wyższych i uczestnikom studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej, · jeżeli stali się całkowicie niezdolni do pracy i samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolni do pracy w czasie uczęszczania do szkoły lub odbywania studiów.
|
Osoby uprawnione:
– jest pełnoletnia lub jest kobietą, która wyszła za mąż po ukończeniu 16 lat; – jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: · przed ukończeniem 18. roku życia albo · w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia albo · w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
|
Osiągany przychód a renta – ZUS rozlicza świadczenie w skali roku lub miesięcznie. | Osiągany przychód a renta – ZUS rozlicza miesięcznie. |
Okres przyznania – tylko na zasadzie przedłużania lub przyznania na stałe. Tylko osoby, które miały przyznane decyzję o otrzymywaniu tego świadczenia przed wejściem nowych przepisów, czyli przed 1 stycznia 1999 roku. | Okres przyznania – Na stałe lub na czas określony |
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. 2003 nr 135 poz. 1268, t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1300, 1621);
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 2003 r. w sprawie przyznawania renty socjalnej (Dz. U. z 2003 r. nr 170 poz. 1655, 1656);
- Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 1998 Nr 162 poz. 1118, t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 291, 353, 794, 1621, 1981);
- Ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) – obowiązywała do 31 grudnia 1998 roku.
- Ustawa z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw – ustawa została podpisana 19 sierpnia 2021 roku i wchodzi w życie odnośnie limitu przy rencie socjalnej w dniu 1 stycznia 2022 r. (Dz. U. 2021 poz.1621)
Magdalena J. Tomczyk
Dlaczego nikt nie wyjaśni tego jak to jest z tym że osoby pobierajace rentę socjalna są całkowicie niezdolne do pracy a wszędzie pisze że do socjalnej można dorobić. Ale jak się dorabia to na pierwszej komisji po podjęciu zatrudnienia rentę zabierają…
Od 15 lat się nad tym zastanawiam, ale nikt tego nie wytłumaczy.
Drugie pytanie jakie mnie nurtuje – co z osobami które mają rentę socjalną + rentę rodzinną. Czy one też mogą dorabiać?
Osoby pobierające rentę socjalną i rentę rodzinną jak najbardziej mogą dorabiać do nich.
Co do komisji… Zawsze można odwołać się od decyzji komisji. Osobiście rzadko spotykam takie osoby, którym nie przyznaje się renty socjalnej po zatrudnieniu. Trzeba pamiętać, że renta socjalna jest uzależniona od tego jakie się ma orzeczenie. Warto mieć dodatkowo orzeczenie z drugiego organu jakim jest Powiatowy/Miejski Zespół ds Orzekania o Niepełnosprawności.
To prawo chyba działa różnie w różnych miastach. Z tego co wiem, to orzeczenie o stopniu niepełnosprawności dla ZUSu nie znaczy nic. Można je mieć, a oni i tak rentę socjalną zabiorą. Zreszta mnie się nikt na Komisjach w ZUSie nie pyta jaki mam stopień niepełnosprawności. Orzecznictwo ZUSowskie a Orzecznictwo Miejsckich/Wojewódzkich Zespołów Orzekania o Niepełnosprawności to dwa różne systemy orzecznictwa – do celów rentowych i pozarentowych. Mając znaczny stopień, ZUS po ok 10 latach pobierania przeze mnie renty socjalnej mi jej nie przedłużył. Mimo że mój stan zdrowia nie ulegl poprawie, a pogorszeniu.
zawsze w tym przypadku pisze się odwołanie od decyzji ZUS-u.
MAGDALENO TO COŚ TAKIEGO JAK I U MNIE MIAŁEM PIERWSZĄ GRUPĘ PRZEZ 19-CIE LAT I ZUS UZNAŁ PO TYCH LATACH,ŻE MI JEDYNKA SIĘ NIE NALEŻY A MÓJ STAN TO SIĘ WCALE NIE POPRAWIŁ A WRĘCZ POGORSZYŁ,BO JESTEM CO RAZ STARSZY A NIE MŁODSZY 🙁
Od trzydziestu lat nie istnieje “opieka społeczna” lecz “pomoc społeczna”. Opieka społeczna funkcjonowała za komuny. Używanie tego terminu świadczy o braku znajomości podstawowych ustaw z zakresu zabezpieczenia społecznego.
nigdzie w artykule nie napisałam “opieka społeczna” ani “pomoc społeczna”. Termin “opieka” jako tako dalej istnieje i to nie koniecznie w rozumieniu zabezpieczenia społecznego.