Różnice pomiędzy specjalnym zasiłkiem opiekuńczym a świadczeniem pielęgnacyjnym. Zasiłek dla opiekuna jako zastępcze świadczenie opiekuńcze

Różnice pomiędzy specjalnym zasiłkiem opiekuńczym a świadczeniem pielęgnacyjnym w 2025

Jaka jest wysokość świadczeń opiekuńczych w 2025 roku?

Świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy przysługujące za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 świadczenia za każdy dzień. Należną kwotę świadczenia zaokrągla się do 10 groszy w górę.

Zasiłek dla opiekuna

Zasiłek dla opiekuna jest świadczeniem rodzinnym jako świadczenie będące realizacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013 r. sygn. akt TK akt K 27/13.

Zasiłek dla opiekuna jest skierowany wyłącznie do osób opiekujących dorosłymi osobami ze znacznym stopniem niepełnosprawności, którzy wskutek nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych utraciły 1 lipca 2013 roku prawo do świadczenia pielęgnacyjnego i jednocześnie nie spełniły kryterium dochodowego do otrzymania specjalnego zasiłku opiekuńczego, pozostając bez wsparcia państwa. Od 1 listopada 2018 roku wysokość zasiłku dla opiekuna jest taka sama jak w przypadku specjalnego zasiłku opiekuńczego, czyli wynosi 620,00 zł.

Przysługuje więc osobie,  jeśli decyzja o przyznaniu jej prawa do świadczenia wygasła z mocy prawa na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz innych ustaw (Dz. U. poz. 1548 oraz z 2013 r. poz. 1557) z dniem 1 lipca 2013 r.  Zasiłek dla opiekuna nie przysługuje za okresy, w których:

• osoba ubiegająca się o zasiłek dla opiekuna miała ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego lub
• na osobę wymagającą opieki inna osoba miała ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego.

Zarejestrowanie się w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba poszukująca pracy lub posiadanie statusu bezrobotnej nie ma wpływu na uprawnienie do zasiłku dla opiekuna
w okresie od 1 lipca 2013 r. do dnia złożenia wniosku o ustalenie zasiłku dla opiekuna.

Prawo do zasiłku dla opiekuna ustala się na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie
o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas określony. Uprawnienie do pobierania zasiłku jest weryfikowane poprzez przeprowadzanie wywiadu środowiskowego raz na pół roku.

Prawo do zasiłku dla opiekuna podobnie jak ww. świadczenia opiekuńcze, należą się także rolnikom, jeśli zrezygnowali z pracy w gospodarstwie rolnym na rzecz opieki nad osobą
z niepełnosprawnością.

Gdzie się składa wnioski o ustalenie praw do świadczeń opiekuńczych?

Wniosek o ustalenie prawa do świadczeń opiekuńczych należy złożyć w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Realizacja świadczeń tych może być także przekazana do jednostki organizacyjnej gminy np. do ośrodka pomocy społecznej.

Ważny wyrok TK

W wyroku z dnia 21 października 2014 r. Trybunał Konstytucyjny (sygn. akt K 38/13) orzekł, że zróżnicowanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w art. 17 ust. 1b ze względu na moment powstania niepełnosprawności jest niezgodne z konstytucją, z zasadą równości (art. 32 Konstytucji). Wyrok, choć korzystny dla osób opiekujących się dorosłym, niepełnosprawnym członkiem rodziny niewiele zmienił w ich sytuacji, bowiem do tej pory nie została znowelizowana ustawa o świadczeniach rodzinnych, na podstawie której ustalane jest prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Od momentu orzeczenia TK, choć przepisów ustawy nadal nie zmieniono, sądy administracyjne coraz częściej orzekają na korzyść opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnościami, które do tej pory nie miały prawa do świadczenia.

Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 38/13 pobieranie zasiłku dla opiekunów osób dorosłych nie stoi na przeszkodzie do ubiegania się ponownie o korzystniejsze świadczenie pielęgnacyjne pod warunkiem oświadczenia o rezygnacji z zasiłku. Dochodzi wówczas do zbiegu uprawnień do tych dwóch świadczeń i w tej sytuacji opiekun ma prawo wyboru świadczenia korzystniejszego. W sytuacji rezygnacji z zasiłku dla opiekuna czy specjalnego zasiłku opiekuńczego, możliwe jest zatem skuteczne ubieganie się o świadczenie pielęgnacyjne przez opiekuna osoby, której niepełnosprawność powstała po 18. lub 25. roku życia.

Ważna zmiana po 1 stycznia 2024! Obowiązuje również w 2025 roku!

Dniem 1 stycznia 2024 roku zniknął specjalny zasiłek opiekuńczy. Jednak osoby, które nabędą do niego prawo jeszcze do końca roku 2023, będą mogły je zachować również po 1 stycznia 2024r.

Od 1 stycznia 2024 roku wprowadzone zostało nowe świadczenie wspierające kierowane bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością, zmieniły się też warunki przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego. Według starych zasad obowiązuje tych, co nabyli prawo przed końcem roku 2023 roku.  O nowych zasadach w innym artykule.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 323, 858, 1615);
• Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 246);
• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 poz. 59, t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809);
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2024 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz. U. 2024 r. poz. 1238);
• Wyrok Trybunału Konstytucji z dnia 5 grudnia 2013 roku Sygn. akt K27/13 o świadczeniu pielęgnacyjnym.
• Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 listopada 2024 r. w sprawie wysokości świadczenia pielęgnacyjnego w roku 2025 (M. P. 2024 poz. 967)
• Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz, U. z 2023 r. poz. 1429, 2760)

 Magdalena J. Tomczyk