Oddech, technologia i muzyka – relacja z wydarzenia z dr Magdaleną Żak w CKE Stara Rzeźnia w Szczecinie

19 maja 2025 roku w CKE Stara Rzeźnia w Szczecinie odbyło się wyjątkowe wydarzenie łączące wykład naukowy i recital muzyczny. Bohaterką wieczoru była dr n. med. i n. zdr. Magdalena Żak – wybitna fizjoterapeutka, edukatorka, artystka, na co dzień związana z Gabinetem Terapia Dzieci w Szczecinie oraz Fundacją – Instytut Wsparcia Oddechowego i Neurorozwojowego Dzieci, a także współpracująca z Fundacją Oddech Życia.

Spotkanie zgromadziło publiczność zarówno na sali, jak i w formie transmisji online, pozwalając osobom spoza Szczecina uczestniczyć w tym multidyscyplinarnym, inspirującym wieczorze. W programie znalazła się zarówno część naukowa – wykład o fundamentalnym znaczeniu oddechu dla człowieka, jak i część artystyczna – recital, w którym oddech stał się narzędziem ekspresji muzycznej.

Oddech – fundament życia i narzędzie terapeutyczne

Spotkanie otworzył prof. Jacek Rudnicki, podkreślając, że oddech – obok krążenia i funkcji mózgu – to jedna z najważniejszych czynności życiowych. W nawiązaniu do doświadczeń klinicznych, wskazywał na ewolucję rozumienia roli fizjoterapii oddechowej, od tradycyjnych, czasem mylnie rozumianych technik (np. oklepywania), po współczesne, zindywidualizowane metody rehabilitacji i profilaktyki.

Dr Magdalena Żak rozpoczęła swoją prezentację od audiowizualnego wprowadzenia, płynnie przechodząc od aspektów fizjologicznych oddechu u noworodka i osoby dorosłej, przez zagadnienia budowy klatki piersiowej, po liczbę i rozwój pęcherzyków płucnych oraz niezwykłą ilość powietrza, które wentylujemy każdego dnia (nawet do 8 000 litrów!). Podkreśliła, że choć oddech jest procesem zautomatyzowanym, może być także świadomie kontrolowany i modyfikowany, co stanowi podstawę wielu technik terapeutycznych i treningu uważności.

Oddech w fizjoterapii, neurologii i psychologii

Prelegentka przybliżyła uczestnikom, jak wiele dziedzin medycyny i nauk o zdrowiu wykorzystuje pracę z oddechem: od fizjoterapii pulmonologicznej, przez uroginekologię, neurologię, aż po techniki relaksacyjne wykorzystywane w psychologii i psychiatrii (np. trening autogenny Schultza czy Jakobsona). Kluczowym wątkiem była tu rola przepony – nie tylko w wentylacji płuc, ale również w masażu narządów wewnętrznych, kontroli napięcia mięśniowego oraz stymulacji nerwu błędnego, wpływając na równowagę układu współczulnego i przywspółczulnego.

Szczególną uwagę poświęcono znaczeniu oddychania przez nos, zarówno w prewencji infekcji, jak i utrzymaniu prawidłowej funkcji układu oddechowego, a także wadom zgryzu i problemom laryngologicznym u dzieci oddychających przez usta. Dr Żak, bazując na doświadczeniach zdobytych we Francji, opisała praktykę edukacji rodziców w zakresie higieny nosa i regularnej współpracy z fizjoterapeutami oddechowymi już od pierwszych dni życia dziecka, wskazując na skuteczność tej strategii w redukcji infekcji i antybiotykoterapii.

Innowacje: Pepper Panda – nowoczesne narzędzie fizjoterapii oddechowej

Centralnym elementem części wykładowej była prezentacja urządzenia Pepper Panda – efektu współpracy interdyscyplinarnego zespołu ze Szczecińskiej Akademii Sztuki (konstruktorzy Radosław Nagay i Patryk Grygierczyk) oraz dr Magdaleny Żak. Pepper Panda to urządzenie, które łączy trzy kluczowe techniki terapii oddechowej (drenaż autogeniczny, PEP, OPEP) w jednym, kompaktowym narzędziu, o atrakcyjnym dla dzieci designie w formie główki pandy. Wyposażone jest w układ pomiarowy komunikujący się z aplikacją komputerową, pozwalającą na personalizację ćwiczeń, śledzenie postępów terapii i raportowanie parametrów (liczba oddechów, czas ćwiczeń, jakość wentylacji).

Dzięki gamifikacji, Pepper Panda motywuje pacjentów – zwłaszcza dzieci – do systematycznego ćwiczenia, zamieniając terapię w atrakcyjną zabawę, a opiekunom oraz terapeutom umożliwia kontrolę i analizę efektów. Urządzenie może być indywidualizowane, dostosowywane do potrzeb zarówno dzieci, jak i dorosłych pacjentów, w tym także osób z zaburzeniami nerwowo-mięśniowymi, a nawet z tracheostomią.

Pepper Panda była już prezentowana na specjalistycznych konferencjach, spotykając się z entuzjastycznym odbiorem kadry medycznej. Obecnie trwa presale i dalsze prace nad produkcyjną wersją urządzenia.

Praktyczne aspekty i perspektywy terapii oddechowej

W dyskusji podsumowującej wykład wybrzmiała szczególna rola edukacji rodziców i współpracy zespołu terapeutycznego – lekarza, fizjoterapeuty i samego pacjenta – w osiąganiu optymalnych efektów leczenia chorób oddechowych. Dr Żak podkreślała, że fizjoterapia oddechowa to proces długofalowy, wymagający indywidualnego podejścia, cierpliwości i stałej motywacji. Omówiono również znaczenie nowoczesnych narzędzi samokontroli (smartwatche, smartbandy) oraz domowych strategii monitorowania postępów terapii (point-of-care testing).

Recital – muzyka jako wyraz i narzędzie oddechu

Druga część wieczoru stanowiła głęboko refleksyjny recital Magdaleny Żak. Artystka zabrała uczestników w muzyczną podróż, ukazując jak oddech staje się nośnikiem emocji, siły i wyciszenia. W pierwszej części zaśpiewała autorski utwór „Moja cisza”, w którym cisza i oddech są symbolem autorefleksji, poczucia tożsamości i duchowego oczyszczenia:

Następnie, w muzycznej dedykacji dla uczestników wydarzenia, wykonała francuski przebój „Voyage, voyage”, podkreślając uniwersalny wymiar podróży – zarówno przez świat zewnętrzny, jak i do własnego wnętrza, w której oddech jest nieustannym towarzyszem i przewodnikiem.

Nagranie z wydarzenia można obejrzeć na stronie: facebook.com/CKEstararzeznia/videos/603150128758131