Badanie przeprowadzone przez Instytut Zdrowia Globalnego w Barcelonie (ISGlobal), ośrodek wspierany przez Fundację „la Caixa”, we współpracy z Clínic-IDIBAPS, po raz pierwszy pokazało, jak rozwija się i zmienia pojemność płuc od dzieciństwa aż do późnej starości. Wyniki opublikowane w The Lancet Respiratory Medicine stanowią nowe podstawy do oceny zdrowia płuc.
Zmiana modelu funkcji płuc
Dotychczas sądzono, że czynność płuc zwiększa się do osiągnięcia szczytu około 20–25 roku życia, po czym utrzymuje się na stałym poziomie, a dopiero w późniejszym okresie dorosłości zaczyna spadać w wyniku starzenia się płuc. Jednak wcześniejsze modele nie obejmowały całego okresu życia.
Nowe badanie zastosowało tzw. „przyspieszoną kohortę” – połączono dane z kilku badań kohortowych, aby objąć pełny zakres wiekowy. „Uwzględniliśmy ponad 30 000 osób w wieku od 4 do 82 lat z ośmiu populacyjnych badań kohortowych w Europie i Australii” – wyjaśnia Judith Garcia-Aymerich, pierwsza autorka badania i współdyrektorka programu ISGlobal dotyczącego środowiska i zdrowia w cyklu życia. Funkcję i pojemność płuc oceniano za pomocą spirometrii wymuszonej – testu, w którym pacjent wydycha powietrze z maksymalną siłą po głębokim wdechu. Zebrano także dane dotyczące palenia tytoniu oraz rozpoznania astmy.
Dwie fazy wzrostu i wczesny spadek
Badanie wykazało, że funkcja płuc rozwija się w dwóch fazach: najpierw szybki wzrost w dzieciństwie, a następnie wolniejszy wzrost aż do osiągnięcia szczytu. Oceniano dwa główne parametry:
- FEV1 – objętość powietrza wydychana w pierwszej sekundzie wymuszonego wydechu po głębokim wdechu,
- FVC – całkowita objętość powietrza, którą można wydmuchać bez ograniczenia czasowego po głębokim wdechu.
U kobiet szczyt FEV1 występuje około 20. roku życia, u mężczyzn około 23. Co istotne, badanie nie wykazało istnienia stabilnej fazy po osiągnięciu tego szczytu. „Dotychczasowe modele sugerowały istnienie fazy plateau do około 40. roku życia, ale nasze dane wskazują, że czynność płuc zaczyna spadać znacznie wcześniej, zaraz po osiągnięciu maksimum” – komentuje Garcia-Aymerich.
Czynniki wpływające na funkcję płuc
Analiza wykazała, że zarówno przewlekła astma, jak i palenie tytoniu wpływają na czynność płuc, choć w odmienny sposób niż wcześniej sądzono. Osoby z przewlekłą astmą osiągają wcześniejszy szczyt FEV1 i przez całe życie mają niższe wartości. Palenie tytoniu natomiast przyspiesza tempo spadku funkcji płuc od około 35. roku życia.
Znaczenie kliniczne i zdrowotne
Odkrycia te podkreślają znaczenie wczesnego promowania zdrowia oddechowego oraz monitorowania funkcji płuc już we wczesnym okresie życia przy użyciu spirometrii. „Wczesne wykrycie obniżonej czynności płuc może umożliwić interwencje zapobiegające przewlekłym chorobom układu oddechowego w wieku dorosłym” – podsumowuje dr Rosa Faner z Uniwersytetu Barcelońskiego i Clínic-IDIBAPS, współautorka badania.
Garcia-Aymerich, J., de las Heras, M., Carsin, A.-E., Accordini, S., Agustí, A., Bui, D., C Dharmage, S., W Dodd, J., Eze, I., Gehring, U., Gislason, T., Granell, R., Imboden, M., Íñiguez, C., Jeong, A., Koch, S., H Koppelman, G., Leynaert, B., Melén, E., … Faner, R. (n.d.). General Population-Based Lung Function Trajectories Over The Life Course. An Accelerated Cohort Study. The Lancet Respiratory Medicine, 2025.
Źródło: The Lancet Respiratory Medicine, Barcelona Institute for Global Health (ISGlobal)
DOI: 10.1016/S2213-2600
