Pomoc finansowa dla uczniów i studentów – zasiłki, dodatki, wyprawki, stypendia (2018)

Zasiłki, zapomogi i stypendia prze­znaczone są nie tylko dla uczniów i stu­dentów niepełnosprawnych – mogą z nich skorzystać również pełnospraw­ni w trudnej sytuacji finansowej.

Pomoc finansowa dla uczniów i ich rodzin

1) Wyprawka szkolna – dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego – należy się tym rodzinom, którym przyznano za­siłek rodzinny, i stanowi jednorazowy dodatek wynoszący 100 zł. Dodatek jest na częściowe pokrycie wydatków związane z rozpoczęciem w szkole nowego roku szkolnego. Wyprawka przysługuje również sześciolatkom, które poszły do zerówki w szkole lub w przedszkolu. Wniosek o wypłatę składa się w ciągu 4 miesięcy od roz­poczęcia roku szkolnego w gminnym i miejskim ośrodku pomocy społecz­nej. Wniosek złożony po terminie organ właściwy pozostawia bez rozpoznania.

2) Na dojazdy do szkoły – dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania – doda­tek do zasiłku rodzinnego przysługuje na dziecko uczące się poza miejscem zamieszkania (nie dotyczy to studen­tów) i przyznawany jest na 10 miesięcy. Dodatek przysługuje również dziecku niepełnosprawnemu, które czasowo zamieszkuje w bursie, internacie czy na stancji. Zasiłek wynosi odpowied­nio 69 i 113 zł.

 3) Dodatek na kształcenie i reha­bilitację – wypłacany jest razem z zasiłkiem rodzinnym na dziecko niepnosprawne. Na dziecko do 5 lat dodatek wynosi 90 zł miesięcznie, powyżej 5 lat i nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia (stopień umiarkowany lub znaczny) 110 zł.

 4) Pomoc finansowa na zakup podręczników, „Wyprawka szkolna” – udzielana jest dzie­ciom oraz uczniom rozpoczynającym naukę w roku szkolnym w szkole lub tzw. zerówce i waha się w zależności od klasy i typu szkoły od 175 do 445 zł; udzielana jest na wniosek rodzi­ców ucznia, opiekunów prawnych, dyrektora, nauczyciela itp. Wniosek składa się w terminie ustalonym przez ­wójta gminy, burmistrza czy prezydenta w szkole, do której uczeń uczęszczał w roku szkolnym.

5) Zasiłek szkolny – może być przyznany uczniowi znajdującemu się przejściowo w trudnej sytuacji material­nej z powodu zdarzenia losowego. Za­siłek może zostać przyznany w formie świadczenia pieniężnego na pokrycie wydatków związanych z procesem edukacyjnym lub w formie pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym, raz lub kilka razy w roku, niezależnie od otrzymywanego stypendium szkol­nego. O zasiłek szkolny można ubiegać się w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące od wystąpienia zdarzenia uza­sadniającego przyznanie tego zasiłku. Zasiłek szkolny nie może przekroczyć jednorazowo pięciokrotności kwoty zasiłku rodzinnego, przysługującego na dziecko w wieku 5-18 lat, określanego w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych. Wniosek o przyznanie zasiłku szkolnego musi złożyć w urzę­dzie gminy lub miasta rodzic/opiekun prawny, pełnoletni uczeń lub dyrektor szkoły.
6) Program „Dobry start” – świadczenie to przysługuje uczniowi w związku z rozpoczęciem roku szkolnego do ukończenia 20 roku życia, jeśli będzie kontynuować naukę w szkole, którą rozpoczął przed 18 r.ż.. W przypadku uczniów niepełnosprawnych, wyprawka ta będzie wypłacana do ukończenia 24 lat. Kwota wyprawki wynosi 300 zł. Wnioski na ta wyprawkę można składać on line od 1 lipca 2018 roku, w wersji papierowej od 1 sierpnia  br. w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o to świadczenie. Wnioski należy złożyć do 30 listopada br. Świadczenie „Dobry start” przysługuje rodzicom, opiekunom faktycznym, opiekunom prawnym, rodzinom zastępczym, osobom prowadzącym rodzinne domy dziecka, dyrektorom placówek opiekuńczo-wychowawczych, dyrektorom regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych – raz w roku na dziecko.

7) Stypendium szkolne (socjalne) – może otrzymać uczeń znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej wynika­jącej z niskich dochodów na osobę w rodzinie oraz innych okoliczności uzasadniających przyznanie pomocy materialnej, takich jak bezrobocie, niepełnosprawność, ciężka lub dłu­gotrwała choroba, wielodzietność itp. Dochód nie może przekraczać 514 zł netto na osobę. Stypendium może zostać udzielone w jednej lub w kilku formach jednocześnie, tzn. w formie opłaty za zajęcia dodatkowe (również pozaszkolne); zakup przyborów, pod­ręczników i lektur szkolnych, a także obuwia i odzieży; w postaci świad­czenia pieniężnego (trzeba wówczas udokumentować wydatki w postaci ra­chunków, faktur). Stypendium szkolne przyznawane jest na okres nie dłuższy niż od września do czerwca włącznie i może wynosić 99,20zł do 248zł. Wnioski składają rodzice, pełnoletni uczeń lub dyrektor szkoły. Stypendia przyzna­wane są przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

 8) Stypendia motywacyjne (za wyniki w nauce) – przyznawane są najzdolniejszym uczniom za wysoką średnią lub sukcesy sportowe na szczeblu co najmniej międzyszkolnym. Wniosek o przyznanie stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe wychowawca klasy składa do komisji stypendialnej. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty stypen­dium to wypłacane jest raz w semestrze i może wynosić do 128 zł na semestr. Stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe przyznaje dyrek­tor szkoły.

 9) Stypendium ministra oświaty i wychowania – wypłacane jest jedno­razowo. Może być przyznane uczniowi szkoły publicznej dla młodzieży lub szkoły niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej dla młodzieży mają­cemu wybitne osiągnięcia edukacyjne, np. laureatowi międzynarodowej olimpiady lub laureatowi i finaliście olimpiady przedmiotowej o zasię­gu ogólnopolskim albo turnieju czy uczniowi szkoły ponadgimnazjalnej uzyskującemu najwyższe wyniki w na­uce według indywidualnego programu lub toku nauki. Wniosek o przyznanie stypendium ministra przedstawia ku­ratorowi oświaty rada pedagogiczna szkoły, której uczniem jest kandydat do stypendium, a następnie kurator ministrowi.

 10) Stypendium ministra właści­wego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego – wypłaca­ne jednorazowo. Może być przyznane uczniowi szkoły artystycznej prowadzą­cej kształcenie w zawodzie artystycz­nym, który uzyskał w semestrze bardzo dobrą średnią ocen z przedmiotów ar­tystyczno-zawodowych, oraz laureato­wi międzynarodowego lub krajowego konkursu artystycznego. Wniosek o przyznanie stypendium ministra kultury przedstawia ministrowi dyrek­tor szkoły artystycznej, której uczniem jest kandydat do stypendium.

 11) Stypendium Prezesa Rady Mi­nistrów – stypendium wypłaca woje­woda; wynosi ono 258 zł miesięcznie. Może być przyznane uczniowi liceum lub innej szkoły kończącej się maturą, który otrzymał promocję z wyróżnie­niem oraz ma średnią ocen najwyższą w danej szkole lub wykazuje szczegól­ne uzdolnienia w co najmniej jednej dziedzinie wiedzy, uzyskując w niej najwyższe wyniki (w pozostałych dziedzinach wiedzy wyniki co najmniej dobre). Kandydatów do stypendium ty­puje samorząd uczniowski z końcem roku szkolnego, a po zatwierdzeniu przez Radę Szkoły dyrektor przekazuje wniosek do kuratora oświaty.

12) Stypendia unijne – mogą się o nie ubiegać uczniowie, którzy po­dejmują naukę w szkole umożliwia­jącej uzyskanie matury, pochodzący z rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, zamieszkujący na obszarach wiejskich, w miastach do 5 tys. mieszkańców lub w miastach od 5 do 20 tys. mieszkańców (w których nie ma szkół kończących się maturą). Stypendia mogą przybrać formę pomo­cy rzeczowej (np. zakup podręczników dla uczniów), dofinansowania lub re­fundacji określonych rodzajów kosztów albo przekazywanych bezpośrednio uczniowi transz stypendium. Wszelkie informacje można uzyskać u dyrektora szkoły.

Pomoc finansowa dla studentów

1) Dodatek na kształcenie i reha­bilitację – patrz: wyżej, pkt 3.

2) Stypendium socjalne – prze­znaczone dla osób w trudnej sytuacji materialnej, czyli o dochodzie na osobę maksymalnie 572 zł netto. Można się starać o nie już na pierwszym roku studiów; przyznawane jest na wniosek studenta na rok. Wysokość stypendium ustalana jest przez uczelnię i wynosi 50–600 zł.

3) Stypendium mieszkaniowe – dla studentów studiów stacjonarnych w trudnej sytuacji materialnej, z tytułu zamieszkania w domu studenckim lub w obiekcie innym niż dom studencki, jeżeli codzienny dojazd z miejsca stałego zamieszkania do uczelni uniemożliwiał­by lub w znacznym stopniu utrudniał studiowanie. O stypendium mieszka­niowe można się ubiegać również z ty­tułu zamieszkiwania z niepracującym małżonkiem lub dzieckiem studenta w domu studenckim albo w obiekcie innym niż dom studencki. Dochód na osobę nie może przekroczyć 572 zł net­to. Wysokość stypendium ustalana jest przez uczelnię; może być kwotą stałą – 50% udokumentowanych kosztów zakwaterowania, jednak nie więcej niż 200 zł. Stypendium przyznawane jest raz na rok na wniosek studenta.

4) Stypendium na wyżywienie – może się o nie ubiegać student znajdujący się w trudnej sytuacji ma­terialnej; dochód na osobę nie może przekraczać 351 zł lub 572 zł netto (zależne od uczelni). Stypendium przyznawane jest na wniosek studenta raz na rok. Wysokość stypendium waha się w granicach 50–150 zł.

5) Zapomoga – może zostać przy­znana studentowi, który z przyczyn losowych (takich jak śmierć członka rodziny, ślub, urodzenie dziecka, cho­ cho­roba, kradzież dokumentów, włama­nie) znalazł się przejściowo w trudnej sytuacji materialnej. Jednak wachlarz nie jest sztywny – dziekan lub komisja stypendialna podchodzą indywidualnie do każdego przypadku. Dotyczy rów­nież wysokości przyznanej zapomogi. Taka pomoc przyznawana jest na wnio­sek studenta; można się o nią ubiegać 2 razy w roku.

6) Stypendium specjalne – mogą otrzymać studenci z tytułu niepeł­nosprawności potwierdzonej orze­czeniem właściwego organu. Jest to specjalne stypendium przyznawane w związku z ponoszeniem przez stu­denta dodatkowych kosztów z tytułu niepełnosprawności. Przyznawane jest na wniosek studenta niezależnie od dochodów. Stypendia te mieszczą się w kwotach 120–310 zł miesięcznie.

 7) Stypendium za wyniki w nauce lub sporcie – dla studentów uzyskują­cych wysoką średnią ocen lub za wybit­ne osiągnięcia sportowe. Przyznawane jest przez rektora na wniosek studenta lub bez konieczności składania wnio­sku, zgodnie z regulaminem ustalo­nym przez rektora w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego. O świadczenie mogą się ubiegać studenci studiów stacjo­narnych (nie wcześniej niż po ukoń­czeniu I roku) oraz doktoranci. Wyso­kość stypendium waha się w granicach 100–500 zł.

8) Stypendium ministra za osiągnięcia w nauce – może zostać przyznane studentowi szczególnie wy­różniającemu się w nauce i mającemu osiągnięcia naukowe. Wypłacane jest przez 10 lub 5 miesięcy, jeśli ostatni rok studiów trwa jeden semestr. Stypendia te są wyższe od uczelnianych stypen­diów naukowych (np. 900 zł czy 1300 zł). Nie można otrzymywać jednocze­śnie dwóch stypendiów za naukę, tj. ministra i uczelni.

9) Stypendium ministra za wybit­ne osiągnięcia sportowe – przyzna­wane jest studentowi, który osiągnął wysokie wyniki sportowe we współ­zawodnictwie międzynarodowym lub krajowym i zaliczył kolejny rok studiów. Wypłacane są przez 10 lub 5 miesięcy, jeśli ostatni rok studiów trwa jeden semestr. W przypadku przyznania sty­pendium ministra studentowi nie przy­sługuje prawo pobierania stypendium za wyniki w sporcie (uczelnianego) i odwrotnie.

 10) Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – dla stu­dentów uczelni artystycznych, przyzna­wane za bardzo dobre wyniki w nauce. Stypendia wypłacane są raz w miesiącu. Ich wysokość zależy od przyznanych środków budżetowych.

 11) Stypendia zagraniczne – prze­znaczone na kilkumiesięczne doskona­lenie uzupełniające/podyplomowe lub staże naukowo-badawcze realizowane za granicą. Rekrutacja dotyczy zatem głównie osób posiadających już dyplom ukończenia studiów wyższych. Niektó­re kraje dopuszczają jednak przyjęcie wniosków studentów ostatniego roku. Kandydaci na stypendium zagraniczne składają wstępną dokumentację w Mi­nisterstwie Kultury; mogą się ubiegać o wyjazd do jednego kraju

 12) Stypendium unijne – przy­znawane w celu wyrównywania szans edukacyjnych. Mogą się o nie ubiegać studenci pochodzący z tzw. obszarów zmarginalizowanych, w tym zwłaszcza obszarów wiejskich i restrukturyzacji przemysłów, znajdujący się w trud­nej sytuacji materialnej. Wsparcie jest udzielane studentom państwowych i niepaństwowych szkół wyższych pro­wadzonych w systemie dziennym, wie­czorowym, zaocznym i eksternistycz­nym. W celu uzyskania stypendium student kontaktuje się z jednostkami organizacyjnymi powiatu. Stypendia przekazywane są w formie finansowej lub
w postaci refundacji poniesionych wcześniej przez studenta kosztów zwią­zanych z pobieraniem nauki. Program stypendiów unijnych realizowany jest przez poszczególne województwa, dlatego zasady ubiegania się o sty­pendium mogą być inne
w każdym regionie. O stypendia należy pytać w urzędach miasta, gminy i urzędach marszałkowskich.

 13) Stypendium dla bezrobot­nych – przysługuje osobom bezro­botnym do 25. roku życia lub osobom bez kwalifikacji zawodowych, tzn. z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym, nieposiadających kwalifikacji do wykonywania zawodu. Przeznaczo­ne jest dla tych, którzy podjęli naukę dalszą w szkole ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej dla dorosłych albo w szkole wyższej, gdzie studiuje się w formie studiów stacjonarnych. Jest to stypendium z programów rzą­dowych: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej poprzez Urzędy Pracy przy­znaje stypendia na naukę. Przyznawane jest na wniosek bezrobotnego na 12 miesięcy. W przypadku utraty statusu bezrobotnego traci się stypendium.

 14) Inne stypendia – istnieją różne formy pomocy finansowej w zależno­ści od typów uczelni, programów unijnych czy programów rządowych. Przykładem może być np. stypendium czy zapomoga z Funduszu Promocji Twórczości albo stypendia sportowe danego miasta.

O pomoc finansową należy pytać w urzędach miasta, gminy i urzędach marszałkowskich oraz na uczelni i w szkołach. Istnieją również fundacje, które pomagają uczniom i studentom fi­nansowo w postaci stypendiów i zapo­móg. Stypendia przyznawane są zwykle za dobre wyniki w nauce, dodatkowe osiągnięcia stypendysty (działalność społeczna, artystyczna, sportowa etc.). Przy wyborze stypendystów uwzględ­nia się również sytuację materialną danej osoby. Wsparcia finansowego udzielają takie organizacje, jak:

• Fundacja im. Stefana Batorego w Warszawie – program „Równe szanse” – http://www.batory.org.pl/szanse/index.htm
• Fundacja Komandor w Warszawie – http://www.fundacja.komandor.pl
• Fundacja „Crescendum Est – Polo­nia” w Warszawie – http://www.crescendumest.pl
• Fundacja ORLEN-Dar Serca w War­szawie – http://www.darserca.pl

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Pra­wo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 2012 poz. 572 z późn. zm.)
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 2005 r. w sprawie stypendiów Prezesa Rady Ministrów, ministra właściwego do spraw oświa­ty i wychowania oraz ministra wła­ściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego (Dz. U. 05.106.890)
3. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 lipca 2015 roku w sprawie stypendium ministra za wybit­ne osiągnięcia przyznawane studentom (Dz. U. 2015, poz. 1050)
4. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytu­cjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99 poz. 1001 z 2004
   z późn. zm.)
5. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. 2018 poz. 998 t.j.)
6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu „Dobry start” (Dz. U. 2018 poz.1061)
7. Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (Dz. U. 1991 nr 95 poz. 425 i tekst jedn. Dz.U. 2017 poz. 2198)
8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2017 r. w sprawie szczegółowych warunków udzie­lania pomocy finansowej uczniom na zakup podręczników i materiałów edukacyjnych (Dz. U. 2017 poz.1457)
9. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz. U. 2017 r., poz. 1952)
10. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. 2016, poz. 930 j.t.)
11. Uchwała nr 115/2017 Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2017 r. w sprawie Rządowego programu pomocy uczniom w 2017r. – „Wyprawka szkolna”

Magdalena J. Tomczyk