Czy nazwa „zespół nieruchomych rzęsek” oraz „zespół dyskinetycznych rzęsek” odnosi się do PCD?
Tak, terminy „zespół nieruchomych rzęsek” (ang. immotile cilia syndrome) oraz „zespół dyskinetycznych rzęsek” odnoszą się do pierwotnej dyskinezy rzęsek (PCD – primary ciliary dyskinesia). Oba określenia używane są historycznie oraz nadal w praktyce klinicznej do opisu tej samej jednostki chorobowej, choć obecnie preferowaną i oficjalnie obowiązującą nazwą jest właśnie „pierwotna dyskineza rzęsek” (PCD).
Uzasadnienie terminologii
Pierwotnie chorobę tę opisywano jako „zespół nieruchomych rzęsek” ze względu na obserwowane w badaniach mikroskopowych całkowite unieruchomienie lub znaczne ograniczenie ruchu rzęsek nabłonka oddechowego. Później jednak odkryto, że nie u wszystkich pacjentów rzęski są całkowicie nieruchome – często występują zaburzenia ich ruchu o różnym nasileniu (dyskineza), co spowodowało rozszerzenie terminologii na „zespół dyskinetycznych rzęsek”.
Współczesne badania pokazały, że u pacjentów z PCD rzęski mogą wykazywać nie tylko całkowity brak ruchu, lecz również nieprawidłowy, chaotyczny, nieskoordynowany ruch. Stąd określenie „dyskinetyczne rzęski” dokładniej oddaje rzeczywisty charakter patofizjologii choroby niż pierwotnie używany termin „nieruchome rzęski”.
Obecnie preferowana nomenklatura
Obecnie rekomenduje się stosowanie jednego, uniwersalnego określenia – pierwotna dyskineza rzęsek (PCD). Ta nazwa jednoznacznie obejmuje zarówno całkowity brak ruchu, jak i dysfunkcjonalne ruchy rzęsek. Pojęcie to jest powszechnie stosowane w literaturze medycznej, naukowej oraz w dokumentacji klinicznej, co umożliwia spójną komunikację między specjalistami różnych dziedzin.
W praktyce klinicznej spotyka się jednak nadal terminy „zespół nieruchomych rzęsek” i „zespół dyskinetycznych rzęsek”, które mogą występować w starszych publikacjach medycznych, podręcznikach akademickich, a także w niektórych raportach diagnostycznych i konsultacjach medycznych. Nie należy więc traktować ich jako odmiennych jednostek chorobowych, lecz raczej jako synonimy odnoszące się do tej samej choroby – pierwotnej dyskinezy rzęsek.