Azytromycyna poprawia czynność płuc u dzieci z mukowiscydozą – wyniki nowej metaanalizy

Badacze z Chin przeanalizowali wyniki ośmiu randomizowanych badań klinicznych (RCT) obejmujących łącznie 625 pacjentów pediatrycznych z mukowiscydozą (CF). Wnioski z metaanalizy, opublikowanej w październikowym numerze Clinical Therapeutics (tom 47, nr 10, 2025), wskazują, że azytromycyna może istotnie poprawiać wskaźnik FEV₁ oraz spowalniać tempo spadku funkcji płuc u dzieci i młodzieży z CF.

Autorami pracy są Kangping Wu, Suling Wu i Lina Wang, którzy dokonali szczegółowego przeglądu dostępnych danych, oceniając zarówno skuteczność, jak i potencjalne ograniczenia długotrwałego leczenia makrolidami w tej populacji.

Mukowiscydoza – choroba wielonarządowa z dominującym obrazem płucnym

Mukowiscydoza (CF) to choroba genetyczna spowodowana mutacjami w genie CFTR, prowadząca do zaburzenia transportu jonów chlorkowych i powstawania gęstego, lepkiego śluzu w drogach oddechowych. Skutkiem są nawracające infekcje, przewlekły stan zapalny, obturacja oskrzeli i postępujące włóknienie płuc. To właśnie utrata czynności oddechowej (spadek FEV₁) jest głównym czynnikiem wpływającym na jakość życia i przeżywalność chorych.

Współczesne leczenie CF łączy fizjoterapię oddechową, suplementację żywieniową, leczenie przeciwzakaźne, przeciwzapalne oraz – w coraz większym stopniu – terapie celowane w mutację CFTR (modulatory CFTR, inaczej leki przyczynowe). Jednak zapalenie i infekcje pozostają kluczowym problemem klinicznym, zwłaszcza u dzieci i nastolatków.

Dlaczego azytromycyna?

Azytromycyna, antybiotyk z grupy makrolidów, wykazuje nie tylko działanie przeciwbakteryjne, ale także immunomodulujące i przeciwzapalne. Wykazano, że:

• hamuje wydzielanie cytokin prozapalnych,
• zmniejsza migrację neutrofili do dróg oddechowych,
• ogranicza produkcję śluzu,
• działa korzystnie na mikrobiotę płuc.

Dzięki tym właściwościom lek może zmniejszać częstość zaostrzeń i wspierać stabilizację czynności oddechowej u pacjentów z CF – szczególnie tych z przewlekłą infekcją Pseudomonas aeruginosa.

Metaanaliza ośmiu badań klinicznych

Zespół Wu i wsp. przeanalizował dane z ośmiu RCT, w których porównywano azytromycynę z placebo u dzieci z mukowiscydozą. Oceniano:

• FEV₁ (natężoną objętość wydechową pierwszosekundową),
• FVC (pojemność życiową wymuszoną),
• ryzyko pogorszenia funkcji płuc w czasie obserwacji.

Najważniejsze wyniki:

• FEV₁: istotna poprawa w grupie azytromycyny (SMD 0,58; 95% CI 0,03–1,14),
• FVC: brak jednoznacznej poprawy (SMD 0,62; 95% CI −0,04–1,29),
• ryzyko pogorszenia czynności płuc: redukcja o około 21% (RR 0,79; 95% CI 0,62–1,00).

Pomimo wysokiej heterogeniczności badań kierunek efektów był spójny – azytromycyna korzystnie wpływa na utrzymanie wydolności oddechowej.

Znaczenie kliniczne dla pediatrycznych pacjentów z CF

Wyniki metaanalizy potwierdzają wcześniejsze obserwacje, że przewlekła terapia azytromycyną (np. 3 razy w tygodniu przez co najmniej 6 miesięcy) może przynosić wymierne korzyści, zwłaszcza u dzieci z nawracającymi infekcjami i przewlekłym zapaleniem dróg oddechowych.

Dzięki działaniu przeciwzapalnemu lek może:

• spowalniać tempo utraty FEV₁,
• zmniejszać częstość hospitalizacji,
• poprawiać komfort życia i wydolność fizyczną.

Ograniczenia i bezpieczeństwo

Autorzy podkreślają potrzebę dalszych badań z dłuższym okresem obserwacji. Nie wszystkie parametry czynności płuc uległy poprawie, a przewlekłe stosowanie makrolidów wymaga ostrożności. Do potencjalnych działań niepożądanych należą:

• wydłużenie odstępu QT i ryzyko arytmii,
• hepatotoksyczność,
• zaburzenia słuchu,
• rozwój oporności bakterii na makrolidy.

W praktyce klinicznej decyzja o włączeniu azytromycyny powinna być podejmowana indywidualnie, po ocenie EKG, prób wątrobowych i mikrobiologii plwociny.

Co dalej?

Zdaniem autorów, azytromycyna pozostaje obiecującym elementem terapii wspomagającej u dzieci z CF, ale konieczne są dalsze badania, które określą:

• optymalną dawkę i czas terapii,
• długofalowy profil bezpieczeństwa,
• interakcje z modulatorami CFTR,
• wpływ na mikrobiotę i ryzyko antybiotykooporności.

Wnioski dla praktyki klinicznej

Azytromycyna może stanowić wartościowe uzupełnienie leczenia mukowiscydozy, szczególnie w kontekście poprawy FEV₁ i spowolnienia postępu choroby u dzieci i młodzieży. Jej stosowanie wymaga jednak monitorowania skuteczności i bezpieczeństwa oraz świadomego zarządzania ryzykiem rozwoju oporności.

Źródło: Clinical Therapeutics,
The Impact of Azithromycin on Lung Function in Children And Adolescents with Cystic Fibrosis: A Systematic Review And Meta-Analysis
Autorzy: Kangping Wu, Suling Wu, Lina Wang
DOI: https://doi.org/10.1016/j.clinthera.2025.07.008