Terapia genowa BI 3720931 – nadzieja dla chorych na mukowiscydozę niezależnie od mutacji
Wektory lentiwirusowe w terapii mukowiscydozy – przełomowe badania kliniczne w Europie
W Wielkiej Brytanii oraz kilku krajach europejskich rozpoczęły się badania kliniczne nad inhalacyjną terapią genową, która może poprawić stan zdrowia płuc u pacjentów z mukowiscydozą (CF), niezależnie od rodzaju mutacji w genie CFTR.
Mukowiscydoza jest chorobą genetyczną, spowodowaną mutacjami w genie CFTR, które prowadzą do nadmiernego gromadzenia się gęstego, lepkiego śluzu w płucach i przewodzie pokarmowym. W efekcie dochodzi do nawracających infekcji dróg oddechowych i stopniowego pogorszenia wydolności oddechowej. Nowatorska terapia genowa, oparta na wektorze lentiwirusowym, działa poprzez wprowadzenie prawidłowej kopii genu CFTR do DNA komórek nabłonkowych dróg oddechowych pacjenta.
Obecnie część chorych na mukowiscydozę odnosi znaczące korzyści z terapii modulatorami CFTR, które korygują działanie białka CFTR. Niestety, około 10-15% pacjentów nie kwalifikuje się do tej formy leczenia z powodu specyficznych mutacji genetycznych.
Celem nowej terapii o nazwie BI 3720931, która jest poddawana badaniom klinicznym, jest poprawa czynności płuc oraz redukcja zaostrzeń (nasilenia objawów często wymagających hospitalizacji) u pacjentów z mukowiscydozą – niezależnie od typu mutacji, w tym także u osób, które nie mogą skorzystać z dotychczasowych metod leczenia.
Badanie kliniczne fazy I/II o nazwie LENTICLAIR 1 jest prowadzone przez firmę farmaceutyczną Boehringer Ingelheim we współpracy z brytyjskim Konsorcjum Terapii Genowej Chorób Płuc (UK Respiratory Gene Therapy Consortium, GTC) oraz OXB (dawniej Oxford Biomedica). W badaniu weźmie udział około 36 dorosłych pacjentów z mukowiscydozą, leczonych w ośrodkach w Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech, Holandii i Hiszpanii.
Mukowiscydoza to choroba dziedziczna, która postępuje wraz z wiekiem. Szacuje się, że dotyka około 105 tysięcy osób na całym świecie. Zidentyfikowano ponad 2 tysiące mutacji genu CFTR, które prowadzą do różnych nasileń objawów choroby.
Wektory lentiwirusowe to narzędzie terapii genowej wykorzystujące zdolność lentiwirusów do integracji własnego materiału genetycznego z genomem komórek gospodarza. Po odpowiednich modyfikacjach naukowcy są w stanie używać tych wirusów do przenoszenia korzystnych genów do ludzkich komórek.
Potencjalne korzyści płynące z terapii genowej BI 3720931 dla pacjentów z mukowiscydozą są ogromne. W przypadku powodzenia, terapia ta mogłaby zrewolucjonizować leczenie mukowiscydozy, oferując opcję terapeutyczną dla pacjentów, dla których dotychczasowe metody leczenia są niewystarczające. Poprawa czynności płuc i zmniejszenie liczby zaostrzeń choroby przełożyłyby się na znaczącą poprawę jakości życia pacjentów, zmniejszenie liczby hospitalizacji i potencjalnie wydłużenie przeżycia. Co więcej, terapia genowa, działając na poziomie genetycznym, ma potencjał do długotrwałego efektu terapeutycznego po pojedynczym podaniu, co stanowi istotną przewagę w porównaniu z konwencjonalnymi terapiami, które często wymagają codziennego i ciągłego stosowania. Sukces badania LENTICLAIR™ 1 otworzyłby również drogę do dalszego rozwoju terapii genowych w mukowiscydozie, inspirując do poszukiwania nowych wektorów, metod dostarczania i strategii terapeutycznych, które mogłyby jeszcze skuteczniej i bezpieczniej leczyć tę złożoną chorobę.
Głównym badaczem nadzorującym projekt jest prof. Eric Alton z National Heart & Lung Institute na Imperial College London. Profesor Alton kieruje także brytyjskim Konsorcjum Terapii Genowej CF, które skupia badaczy z Uniwersytetów w Edynburgu, Oksfordzie oraz Imperial College London. Jest również konsultantem w Royal Brompton Hospital, jednym z brytyjskich ośrodków uczestniczących w badaniu.
Prof. Alton podkreślił: „Po 24 latach intensywnej pracy osiągnęliśmy istotny kamień milowy, co nie byłoby możliwe bez wsparcia naszych partnerów. Choć obecnie skupiamy się na pacjentach, którzy nie kwalifikują się do terapii modulatorami CFTR, nasza innowacyjna terapia ma potencjał trwałej poprawy funkcji CFTR i modyfikacji przebiegu choroby u wszystkich pacjentów, niezależnie od typu mutacji. Co więcej, możliwe będzie ponowne podanie terapii, jeśli zajdzie taka potrzeba”.
Kierownikiem badań w Wielkiej Brytanii jest prof. Jane Davies z National Heart & Lung Institute na Imperial College London. Profesor Davies zaznaczyła: „Obserwowanie korzyści zdrowotnych wynikających ze stosowania modulatorów CFTR było niezwykle budujące, jednak pacjenci, którzy nie mogą korzystać z tych leków, pilnie potrzebują alternatywnych terapii. W tym badaniu stawiamy milowy krok naprzód, testując terapię genową, która może zapewnić długotrwałą ekspresję CFTR. Jestem wdzięczna pacjentom z mukowiscydozą, którzy poświęcają swój czas na udział w badaniach klinicznych. Bez nich nie byłoby postępu w leczeniu tej choroby”.
W pierwszej fazie badania uczestnikom zostaną podane różne dawki terapii w celu oceny bezpieczeństwa i tolerancji oraz określenia optymalnej dawki do kolejnej fazy. W drugiej fazie, w ramach randomizowanego, podwójnie zaślepionego badania kontrolowanego placebo, uczestnicy otrzymają jedną z dwóch wybranych dawek lub placebo. Celem będzie ocena skuteczności klinicznej i bezpieczeństwa terapii.
Po zakończeniu 24-tygodniowego okresu badania pacjenci zostaną objęci długoterminową obserwacją w ramach programu LENTICLAIR-ON.
Przewiduje się, że badanie zakończy się na początku 2027 roku. Szczegółowe informacje na temat badania są dostępne w bazie ClinicalTrials.gov pod numerem NCT06515002.
