Astma a długość życia – co mówią aktualne dane naukowe?
Astma a długość życia – co mówią aktualne dane naukowe?
Astma oskrzelowa to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, która dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Naturalnie pojawia się pytanie, czy rozpoznanie astmy wpływa na oczekiwaną długość życia chorego. W praktyce klinicznej i w badaniach epidemiologicznych obserwuje się zróżnicowany obraz, zależny od wielu czynników, takich jak kontrola choroby, dostęp do leczenia, obecność chorób współistniejących czy czynniki środowiskowe.
Astma dobrze kontrolowana – długość życia zbliżona do populacji ogólnej
Według aktualnych wytycznych GINA 2025, przy odpowiednim leczeniu i właściwej kontroli choroby, większość osób z astmą prowadzi normalne, aktywne życie i osiąga długość życia zbliżoną do populacji ogólnej. Współczesne terapie – przede wszystkim regularne stosowanie wziewnych glikokortykosteroidów oraz edukacja pacjentów – istotnie zmniejszyły ryzyko ciężkich zaostrzeń i zgonów z powodu astmy, które w latach 60. i 70. XX wieku były znacznie częstsze. Dziś zgony bezpośrednio związane z astmą stanowią niewielki odsetek wszystkich zgonów nawet w krajach o niskim i średnim dochodzie
Sytuacje zwiększonego ryzyka: ciężka i niekontrolowana astma
Jednak nie każda postać astmy niesie takie samo rokowanie. Największym zagrożeniem dla długości życia są ciężkie, niekontrolowane postaci astmy oraz ciężkie zaostrzenia, prowadzące do niewydolności oddechowej. Czynniki zwiększające ryzyko zgonu to między innymi: częste hospitalizacje, epizody intubacji z powodu astmy, przewlekłe stosowanie doustnych steroidów, współistniejąca POChP, palenie tytoniu, brak dostępu do leczenia lub powtarzające się błędy w terapii. W tych grupach pacjentów ryzyko skrócenia życia jest istotnie większe, zwłaszcza jeśli nie wdroży się odpowiednich działań profilaktycznych i terapeutycznych.
Zgony z powodu astmy – czy nadal się zdarzają?
W skali świata rocznie z powodu astmy umiera około 400 000 osób, jednak zdecydowana większość tych zgonów jest uznawana za możliwą do uniknięcia przy właściwej opiece. Najczęściej występują one w krajach o niższym poziomie opieki zdrowotnej oraz u osób z niekontrolowaną lub źle leczoną astmą. Według raportu GINA, wiele zgonów dotyczy pacjentów, u których astma była określana jako „łagodna” – to podkreśla, jak ważne jest traktowanie astmy jako choroby potencjalnie niebezpiecznej nawet u osób z niewielkimi objawami.
Czynniki wpływające na długość życia z astmą
Na ryzyko zgonu z powodu astmy wpływają zarówno czynniki zależne od chorego (adherencja do leczenia, rozpoznanie i unikanie czynników wyzwalających, edukacja), jak i niezależne (dostępność leków, poziom opieki zdrowotnej, sytuacja socjoekonomiczna). Szczególne ryzyko mają osoby z astmą ciężką, z częstymi zaostrzeniami, źle kontrolowaną chorobą oraz licznymi chorobami współistniejącymi, takimi jak POChP, otyłość, cukrzyca czy choroby układu sercowo-naczyniowego. Częste stosowanie doustnych steroidów zwiększa dodatkowo ryzyko powikłań (np. osteoporoza, cukrzyca, nadciśnienie) mogących skracać życie.
Astma w dzieciństwie a długość życia
W większości przypadków dzieci z astmą, przy właściwym leczeniu i edukacji, nie mają zwiększonego ryzyka wcześniejszego zgonu. W tej grupie najważniejsza jest profilaktyka zaostrzeń, unikanie ekspozycji na dym tytoniowy, zapewnienie szczepień oraz monitorowanie rozwoju czynności płuc. Przewlekła, nieleczona lub źle kontrolowana astma może prowadzić do zaburzeń rozwoju płuc i predysponować do przewlekłych chorób układu oddechowego w dorosłości, co w dłuższej perspektywie może wpływać na jakość i długość życia.
Podsumowanie – czy astma skraca życie?
Astma, jeśli jest prawidłowo leczona i kontrolowana, nie wpływa istotnie na długość życia. Najważniejszym zadaniem lekarzy i samych chorych jest skuteczna kontrola objawów, unikanie czynników ryzyka i zaostrzeń oraz ścisła współpraca ze specjalistami. W krajach o wysokim standardzie leczenia osoby z astmą mają szanse na równie długie życie jak osoby zdrowe. Jednak niekontrolowana astma, częste ciężkie zaostrzenia, przewlekłe stosowanie doustnych steroidów i współistniejące poważne choroby przewlekłe to czynniki mogące zwiększać ryzyko wcześniejszego zgonu.
Źródło: Global Initiative for Asthma (GINA) – Global Strategy for Asthma Management and Prevention 2025