Zastosowanie kamizelki oscylacyjnej HFCWO w rehabilitacji oddechowej w mózgowym porażeniu dziecięcym i innych jednostkach neurologicznych

0

Zaburzenia oddechowe i przewlekłe infekcje towarzyszą większości pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym i innymi chorobami wynikającymi z uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Mózgowe Porażenie Dziecięce nie uszkadza bezpośrednio układu oddechowego, ale w konsekwencji postępującej choroby pojawiają się zaniki mięśniowe, deformacja klatki piersiowej, jak i zmiany wzorca ruchu, czy hipokinezja, które prowadzą do problemów z oddychaniem.[1] Łukasz Przysło w swojej pracy „Problemy neuropediatryczne w opiece paliatywnej – doświadczenia własne” zauważa nawet, że jedną z najczęstszych przyczyn zgonów dzieci z uszkodzeniem OUN przebywających w hospicjum są powikłania po przewlekłych infekcjach układu oddechowego, które prowadzą do niewydolności oddechowej. [2]

Identyfikuje się kilka istotnych przyczyn problemów w prawidłowym funkcjonowaniu układu oddechowego pacjentów z MPD, a wynikających bezpośrednio z zaburzeń ruchu, postawy i rozwoju począwszy od okresu noworodkowego. Statyczny, często leżący tryb życia, hipotonia posturalna, nieprawidłowy rozwój mięśni oddechowych, zmniejszenie ruchomości samej przepony, nieprawidłowa budowa klatki piersiowej oraz zaburzona jej mobilność, skrzywienia kręgosłupa, nadprodukcja wydzieliny w drzewie oskrzelowym oraz często towarzyszący GERD (choroba refluksowa przełyku) są najczęściej wymienianymi czynnikami będącymi podłożem problemów oddechowych w tej grupie chorych. [2,3]

W wyniku deficytów w napięciu mięśniowym w obrębie głowy i szyi u pacjentów z MPD dochodzi bardzo często do stałego otwarcia ust i oddychania przez usta. Brak możliwości ogrzania, nawilżenia i oczyszczenia wdychanego powietrza w przewodach nosowych prowadzi do podrażnienia błony śluzowej dróg oddechowych, a w konsekwencji częstych infekcji. [3] Z uwagi na siedząco-leżący tryb życia u dzieci z uszkodzeniami OUN stany zapalne górnych dróg oddechowych kończą się najczęściej infekcją ucha środkowego, a aspiracja wydzieliny z nosogardzieli, która jest siedliskiem patologicznej flory mikrobiologicznej, skutkuje zajęciem oskrzeli i płuc. [2,3] Jeśli w wyniku choroby refluksowej dodatkowym czynnikiem drażniącym są aspirowane z przewodu pokarmowego kwasy, może dochodzić do ostrych stanów zapalnych i uszkodzenia miąższu płuc z rozstrzeniami oskrzeli i niedodmą włącznie. [2]

W opracowaniu „Stymulacja układu oddechowego u dzieci z mózgowym porażeniem” zespół słusznie zauważa, że w wyniku hipotonii mięśni posturalnych pojawia się mechanizm kompensacyjny, który zwykle prowadzi do zaburzeń wentylacji, obturacji oskrzeli i nieprawidłowej pracy przepony.  Zbyt niskie ciśnienie w klatce piersiowej skutkuje zapadaniem się ścian oskrzeli i bardzo często  zatkaniem ich światła zalegającą wydzieliną. [3]

Powyższe wybrane zaburzenia funkcjonowania układu oddechowego i ich konsekwencje narzucają konieczność prowadzenia równolegle codziennej higieny górnych i dolnych dróg oddechowych oraz fizjoterapii układu szkieletowo-mięśniowego odpowiedzialnego za proces oddychania. [2,3]

Obok stosowania podstawowych technik usprawniania, jak nauka efektywnego kaszlu (u pacjentów dojrzałych), czy poprzez terapie neurorozwojową – nauka prawidłowego toru oddychania, należy skupić się na doborze odpowiednich narzędzi i metod dostosowanych do indywidualnych możliwości pacjenta. Podstawą terapii jest zapobieganie zaleganiom i ewakuacja nadmiaru wydzieliny. Oprócz prawidłowego nawilżenia dróg oddechowych, które możemy uzyskać dodatkowo wspomagając się np. nebulizacją z soli fizjologicznej (inhalacje), ważne jest również rozrzedzanie wydzieliny, aby przy osłabieniu mięśni  ułatwić jej odkrztuszanie. Spośród wielu metod wspomagających rehabilitację oddechową wymienia się szczególnie :

  1. stosowanie urządzeń typu PEP (wytwarzających dodatnie ciśnienie wydechowe),
  2. stosowanie urządzeń typu O-PEP (wytwarzających zmienne ciśnienie wydechowe – oscylację),
  3. stosowanie mechanicznej kamizelki oscylacyjnej HFCWO (ważne, aby kamizelka nie pobudzała dodatkowo refluksu i miała poziomy wektor oscylacji),
  4. odsysanie nadmiaru wydzieliny. [1,3]

Należy zwrócić uwagę, że wśród dwóch z czterech wyżej wymienionych metod pojawia się oscylacja – drgania. Szczególne znaczenie zdaje się mieć zastosowanie kamizelki oscylacyjnej, która w przypadku słabo lub nie współpracujących pacjentów, może znacząco poprawić jakość terapii. Jedna z kilku dostępnych na rynku kamizelek posiada trzy programy oscylacji:

  • wibracje ciągłe,
  • wibracje zmienne imitujące ruchy oklepywania,
  • wibracje zmienne segmentowe imitujące ruchy drenażowe.

Oddziaływanie poziomych ruchów oscylacyjnych w tej kamizelce przenoszone jest kolejno przez powłoki skóry, powięzi i mięśnie, na układ oddechowy. Program „wibracji ciągłych” wpływa na regulację napięcia mięśni głębokich klatki piersiowej oraz poprawę trofiki tkanek; program „oklepywania” ułatwia rozrzedzanie zalegającej wydzieliny (zwłaszcza w połączeniu z nebulizacją); program „drenażu” działając kolejno na partie przednie dolnożebrowe, potem górnożebrowe, następnie tylne dolno- i górnożebrowe, stymuluje układ limfatyczny tułowia oraz wspomaga przesuwanie rozrzedzonej wydzieliny do głównego pnia oskrzelowego.

Mając na uwadze konsekwencje jakie niesie za sobą nieodpowiedni, czy zaburzony tor oddechowy u osób z  chorobami neurologicznymi, ważne jest poszukiwanie nowych, bezinwazyjnych i niefarmakologicznych metod oraz sposobów fizjoterapii tego układu.[1]

Szerokie spektrum oddziaływania kamizelki oscylacyjnej, zwłaszcza w sytuacji słabej dostępności do wykwalifikowanych fizjoterapeutów oddechowych, zdaje się być w tym przypadku jednym z ważniejszych mediów zalecanych do stosowania w rehabilitacji w warunkach domowych i ambulatoryjnych.

mgr Anna Czapińska – fizjoterapeuta, logopeda

[red.] Iwona Grzeszek – Dolińska

 

Piśmiennictwo

[1] „Wpływ technik rozluźniania klatki piersiowej i przepony na pojemność życiową płuc u osób z mózgowym porażeniem dziecięcym – opis przypadku” Magdalena Rutka, dr Tomasz Wolny, dr hab. Paweł Linek, prof. AWF. Rehabilitacja w Praktyce 2/2019

[2] „Problemy neuropediatryczne w opiece paliatywnej – doświadczenia własne” Łukasz Przysło Fundacja Gajusz – Hospicjum Domowe dla Dzieci Ziemi Łódzkiej, Opieka paliatywna nad dziećmi Tom XVI/2008

[3] „Stymulacja układu oddechowego u dzieci z mózgowym porażeniem” Grażyna Osiadło, Małgorzata Matyja, Zbigniew Nowak, Michał Plewa. Prace poglądowe Fizjoterapia 2008.1. 73-84 ISSN 1230-8323 DOI: 10.2478/v10109-009-0008-9

Zostaw odpowiedź

Twoj adres e-mail nie bedzie opublikowany.


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.