Nowa rekomendacja Prezesa AOTMiT dotycząca rozszerzenia refundacji terapii Kaftrio

Z dniem 4 listopada 2024 roku Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) wydał rekomendację nr 119/2024 dotyczącą potencjalnego rozszerzenia refundacji terapii przyczynowej lekiem Kaftrio (iwakaftor + tezakaftor + eleksakaftor) stosowanej w połączeniu z Kalydeco (iwakaftor) w ramach programu lekowego B.112 „Leczenie chorych na mukowiscydozę (ICD-10: E84)”. Zgodnie z rekomendacją, rozszerzenie kwalifikacji miałoby obejmować:

• Dzieci w wieku od 2 do 12 lat z genotypami F/F (homozygota F508del) lub F/MF (mutacja minimalnej funkcji).
• Pacjentów od ukończonego 12. roku życia z genotypami F/RF (mutacja funkcji rezydualnej) lub F/G (mutacje bramkowania).

Wyjaśnienie genotypów CFTR: czym są zestawy mutacji?

Mukowiscydoza jest chorobą genetyczną, która wynika z mutacji w genie CFTR (Cystic Fibrosis Transmembrane Conductance Regulator). Gen ten koduje białko CFTR, odpowiedzialne za transport jonów chlorkowych przez błony komórkowe. Poniżej przedstawiamy główne genotypy CFTR, które są brane pod uwagę w kwalifikacjach do terapii przyczynowych:

1. F/F (homozygota F508del, czyli podwójna ΔF508)
   • Opis: Pacjenci dziedziczą mutację F508del od obojga rodziców, co oznacza obecność dwóch kopii tej mutacji. Jest to najczęściej występująca mutacja w Polsce i jedna z najcięższych.
   • Znaczenie kliniczne: Pacjenci homozygotyczni F508del charakteryzują się ciężkimi objawami choroby, ze znaczną dysfunkcją białka CFTR. Pacjenci ci kwalifikują się do terapii przyczynowych, takich jak Kaftrio, które poprawiają funkcję białka CFTR.
2. F/MF (mutacja minimalnej funkcji CFTR)
   • Opis: Pacjenci posiadają jedną kopię mutacji F508del oraz drugą kopię mutacji o minimalnej funkcji (MF), która nie pozwala na produkcję funkcjonalnego białka CFTR.
   • Znaczenie kliniczne: Mutacje MF powodują całkowity brak funkcjonalności białka CFTR na poziomie komórkowym. Pacjenci z tym genotypem wymagają terapii przyczynowych, takich jak Kaftrio, aby uzyskać poprawę funkcji oddechowej i jakości życia.
3. F/RF (mutacja funkcji rezydualnej)
   • Opis: Pacjenci posiadają jedną kopię mutacji F508del oraz drugą kopię mutacji funkcji rezydualnej (RF). Mutacje RF pozwalają na częściową aktywność białka CFTR, co oznacza, że funkcja białka jest częściowo zachowana.
   • Znaczenie kliniczne: Terapie przyczynowe, takie jak Kaftrio, mogą znacznie poprawić funkcję białka CFTR u pacjentów z mutacjami RF, zwiększając skuteczność leczenia w porównaniu do terapii dwuskładnikowych, takich jak Symkevi.
4. F/G (mutacje bramkowania)
   • Opis: Pacjenci posiadają jedną kopię mutacji F508del oraz drugą kopię mutacji bramkowania (G – gating mutation). Mutacje bramkowania wpływają na otwieranie kanału CFTR, co prowadzi do zmniejszonej aktywności białka.
   • Znaczenie kliniczne: Pacjenci z mutacjami bramkowania często odpowiadają na leczenie iwakaftorem (Kalydeco), który zwiększa prawdopodobieństwo otwarcia kanału CFTR. W przypadku cięższych objawów stosowanie Kaftrio może przynieść dodatkowe korzyści kliniczne.
5. F/other (inne mutacje)
   • Opis: Genotyp F/other oznacza obecność jednej kopii mutacji F508del oraz drugiej kopii rzadkiej mutacji, która nie należy do grupy MF, RF ani G. W tej kategorii znajdują się rzadkie mutacje o trudnej do przewidzenia funkcjonalności.
   • Znaczenie kliniczne: Pacjenci z genotypem F/other mają ograniczone opcje terapeutyczne. Skuteczność modulatorów CFTR, takich jak Kaftrio, w tej grupie pacjentów jest często nieprzewidywalna.

Zakres rejestracji leku Kaftrio+Kalydeco w Unii Europejskiej

W Unii Europejskiej lek Kaftrio+Kalydeco (iwakaftor + tezakaftor + eleksakaftor) jest zatwierdzony do stosowania u pacjentów, którzy mają co najmniej jedną kopię mutacji F508del w genie CFTR, w połączeniu z dowolną inną mutacją. Oznacza to, że kwalifikują się do terapii pacjenci z genotypami:

• F/F
• F/MF
• F/RF
• F/G
• F/other

Lek Kaftrio jest dopuszczony do stosowania od 2 roku życia, co sprawia, że obejmuje szerokie spektrum pacjentów z mukowiscydozą posiadających mutację F508del, niezależnie od rodzaju drugiej mutacji.

Obecny stan programu lekowego B.112 i potencjalne zmiany

Obecna kwalifikacja do programu lekowego B.112

Obecnie w ramach programu lekowego B.112 refundowana terapia przyczynowa modulatorem CFTR Kaftrio+Kalydeco jest dostępna dla pacjentów:

• W wieku co najmniej 12 lat z genotypami F/F (homozygota F508del) oraz F/MF (mutacja minimalnej funkcji).

Dla pozostałych pacjentów, w tym dzieci poniżej 12 roku życia oraz osób z innymi genotypami (F/RF, F/G, F/other), terapia Kaftrio nie jest refundowana. W tej grupie pacjenci mogą mieć dostęp jedynie do terapii alternatywnych, takich jak Symkevi lub Kalydeco, które często mają ograniczoną skuteczność i ograniczone zastosowanie do węższej grupy pacjentów.

Proponowane zmiany w ramach rekomendacji Prezesa AOTMiT, gdyby Ministerstwo Zdrowia rozszerzyło program lekowy zgodnie z zaleceniami zawartymi w tej rekomendacji?

Jeśli Ministerstwo Zdrowia zgodziłoby się na refundację (decyzja nie jest podjęta) na zasadach zaproponowanych w rekomendacji Prezesa AOTMiT, program lekowy zostałby rozszerzony o:

1. Dzieci w wieku od 2 do 12 lat z genotypami F/F oraz F/MF:
   • Byłaby to znacząca zmiana, umożliwiająca wcześniejsze wdrożenie terapii przyczynowej, co mogłoby zahamować progresję choroby już na wczesnym etapie życia pacjentów.
2. Pacjenci od ukończonego 12 roku życia z genotypami F/RF oraz F/G:
   • Objęcie refundacją dodatkowych mutacji (RF i G) mogłoby poprawić dostęp do terapii przyczynowych dla szerszej grupy pacjentów, którzy do tej pory korzystali jedynie z terapii dwuskładnikowych lub monoterapii iwakaftorem.
3. Utrzymanie refundacji dla pacjentów od ukończonego 12 roku życia z genotypami F/F i F/MF :Pacjenci, którzy już obecnie korzystają z refundowanych terapii, nie utraciliby dostępu do leczenia. Obecne kryteria zostałyby utrzymane, co oznacza kontynuację terapii Kaftrio, dla osób spełniających te kryteria genotypowe. Dla tych pacjentów zmiana nie byłaby odczuwalna, ponieważ rozszerzenie programu lekowego nie przewiduje wykluczenia żadnej grupy już objętej refundacją.

Kto nadal nie kwalifikowałby się do refundacji,  gdyby Ministerstwo Zdrowia rozszerzyło program lekowy zgodnie z zaleceniami zawartymi w tej rekomendacji?

Jeśli Ministerstwo Zdrowia zgodziłoby się na refundację (decyzja nie jest podjęta) na zasadach zaproponowanych w rekomendacji Prezesa AOTMiT, program lekowy nie zostałby rozszerzony o:

1. Dzieci w wieku od 2 do 12 lat z genotypami F/RF, F/G, F/other
2. Pacjenci od ukończonego 12 roku życia z genotypami F/other

Rekomendacja nr 119/2024 Prezesa AOTMiT z dnia 4 listopada 2024 r.: