Źródła zakażeń u chorych na mukowiscydozę – pozaszpitalne nabycie od osób bez mukowiscydozy

Jak dochodzi do zakażeń u chorych na mukowiscydozę? Jakie są źródła niebezpiecznych w przebiegu mukowiscydozy patogenów? Rozpoczynam cykl artykułów na ten temat.

Około 10% osób bez mukowiscydozy (CF) może mieć kolonizację pałeczkami ropy błękitnej Pseudomonas aeruginosa w przewodzie pokarmowym.  P. aeruginosa jest dobrze opisanym oportunistycznym patogenem występującym u osób bez CF, które mają obniżoną odporność, w tym u pacjentów onkologicznych, u osób z poparzeniami i pacjentów sztucznie, mechanicznie wentylowanych. Pałeczki ropy błękitnej żyje w glebie, wodzie, są składnikiem flory skóry zwierząt i ludzi. W domach osób bez mukowiscydozy, P. aeruginosa wykrywano najczęściej w kuchni i łazience.

Według dostępnej wiedzy, odnotowano tylko 1 przypadek przekazania P. aeruginosa wśród członków jednego gospodarstwa domowego od osoby z mukowiscydozą do osoby zdrowej. Zarówno rodzice bez mukowiscydoza, jak i 22-letnia kobieta z mukowiscydozą, zainfekowani zostali szczepem LES P. aeruginosa. Rodzice mimo braku zdiagnozowanej mukowiscydozy, posiadali zmiany w obrębie kanałów chlorkowych i białka CFTR.

Podstawowym źródłem zakażeń P. aeruginosa u chorych z mukowiscydozą jest kontakt z innymi chorymi, którzy są nosicielami lub mają zakażenia wywołane przez P. aeruginosa. Źródłem bakterii P. aeruginosa jest tez środowisko naturalne i otoczenie chorego.

Szczepy Burkholderia cepacia complex nie kolonizują się u osób zdrowych – bez mukowiscydozy, ale mogą wywoływać zakażenia u osób z upośledzoną odpornością, w tym z przewlekłymi chorobami ziarniniakowymi lub po przeszczepach narządów miąższowym. Według naszej wiedzy, jest tylko jeden opis przypadku wskazujący na transmisję bakterii Burkholderia z osoby bez mukowiscydozy z przewlekłą niewydolnością oddechową do wielu pacjentów chorych na CF i bez CF.

Zarówno MSSA i MRSA (Staphylococcus aureus – gronkowiec złocisty) może kolonizować i zarażać osoby spoza środowiska CF, w tym członków gospodarstwa domowego i innych pozostających w  bliskich kontaktach. Tak więc, istnieje możliwość nabycia S. aureus w placówkach opieki zdrowotnej oraz w środowisku, otoczeniu chorego na mukowiscydozę, przez osoby wolne od CF.

Szczepy MRSA gronkowca złocistego powiązane z placówkami leczniczymi oraz społecznymi, mogą zakażać chorych na mukowiscydozę.

Przez dziesięciolecia, zakażenia i kolonizacje MRSA u pacjentów bez CF były związane wyłącznie z ich hospitalizacją, długotrwałą opieką medyczną lub korzystaniem z dializ. Począwszy od końca 1990, zakażenia MRSA zaczęły występować w otoczeniu uprzednio zdrowych osób, tzw. CA-MRSA – pozaszpitalne szczepy S. aureus oporne na meticylinę (ang. community-acquired MRSA).

Zakażenia skóry i tkanek miękkich są najczęstszym objawem CA-MRSA, ale opisano również martwicze zapalenie płuc, zakażenia kości i posocznicę. Ostatnia metaanaliza oceny kolonizacji MRSA w nozdrzach przednich u dzieci wykazała występowanie MRSA  u 5,4% dzieci hospitalizowanych i u 3% u dzieci z grupy pozaszpitalnej, co sugeruje, że MRSA jest stosunkowo częste w populacji ogólnej.

W ciągu ostatnich kilku lat pojawiły się doniesienia o ogniskach pandemicznych wywołanych przez CA-MRSA na terenie szpitali (szczepy prawdopodobnie zawleczone przez osoby skolonizowane w otoczeniu pozaszpitalnym mogą stać się endemiczne i na stałe bytować na terenie szpitala). Ze względu na swoją odmienność genetyczną od szpitalnych szczepów HA-MRSA oraz na skutek błędów w postępowaniu personelu medycznego mogą zostać przeniesione na inne osoby i wywołać objawy chorobowe.

W badaniu dzieci z mukowiscydozą z MRSA w wielu ośrodkach w Nowym Jorku wykazano, iż  u członków gospodarstwa domowego bez CF w nozdrzach przednich występowała kolonizacja tego samego szczepu MRSA (14,7% vs 1,6% przypadków  w grupie kontrolnej zamieszkującej to samo gospodarstwo domowe). Choć kierunek transmisji jest nieznany, jest prawdopodobne, że członek rodziny  bez CF nabył MRSA od swojego dziecka z CF. W badanych przypadkach nie doszło do objawów chorobowych, osoby bez CF były tylko nosicielami MRSA.

Udział w zajęciach sportowych został zidentyfikowany jako czynnik ryzyka rozwoju kolonizacji MRSA i zakażenia w społeczności osób zdrowych bez mukowiscydozy, przypuszczalnie z powodu kolonizacji skóry, otarć skóry, bliskiego  kontaktu pomiędzy graczami i złej higieny. MRSA wykryto zarówno w środowisku (np. szatnia, sprzęt siłowy i kondycyjny oraz urządzenia z hydromasażem) oraz w próbkach otrzymanych od sportowców (np. z nosa, skóry, z butów). Ponadto ogniska zakażeń MRSA skóry i tkanek miękkich odnotowano wśród członków drużyn sportowych. Jednak, według aktualnej wiedzy nie ma doniesień o przenoszeniu MRSA od osoby z CF będącej w drużynie sportowej do innego sportowca bez CF lub odwrotnie – z osoby zdrowej na osobę z mukowiscydozą. Tak więc, nie ma danych uzasadniających wykluczenie danej osoby z mukowiscydozą z udziału w sporcie.

W przeciwieństwie do bakteryjnych patogenów, jest wysoce prawdopodobne, że patogeny wirusowe (wirusy) są często przekazywane między osobami z i bez mukowiscydozy (biorąc pod uwagę epidemie wirusów sezonowych i ich wysokiej zdolności przenoszenia między ludźmi).

Zobacz także:

1. Burkholderia cepacia complex (BCC) w mukowiscydozie
2. Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), MRSA w mukowiscydozie
3. Jak czytać wyniki badań mikrobiologicznych

Źródła:

1. Mirosław Wójcik. Patogeny w przebiegu mukowiscydozy. Mukowiscydoza nr 41
2. Zalecenia dotyczące zapobiegania i kontroli zakażeń u chorych na mukowiscydozę. Infection Prevention and Control Guideline for Cystic Fibrosis: 2013 Update. Cystic Fibrosis Foundation Guideline