Orzekanie o niepełnosprawności – stopnie niepełnosprawności po 16 r. ż.

Poradnik 2023

14

Ogólne zasady

Orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi podstawę do przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów.

Powiatowe zespoły i wojewódzkie zespoły wydają odpowiednio orzeczenia o:

  • niepełnosprawności osób, które nie ukończyły 16 roku życia;
  • stopniu niepełnosprawności osób, które ukończyły 16 rok życia;
  • wskazaniach do ulg i uprawnień osób posiadających orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy, o których mowa w art. 5 i 62 ustawy, zwane “orzeczeniami o wskazaniach do ulg i uprawnień”. patrz: porównania stopni.

Więcej o ogólnych zasadach wnioskowania o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności tutaj

 

Uzyskanie takiego uprawnienia jak posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności daje wiele konkretnych korzyści finansowych. Jeżeli ma się orzeczoną niepełnosprawność, można wtedy skorzystać np. z ulg podatkowych przy zakupie leków, odliczyć wyjazdy na turnusy rehabilitacyjne czy też odzyskać część wydatków na przystosowanie mieszkania do swoich potrzeb.

Podstawą uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności jest złożenie wniosku wraz z dokumentami jak:

  • zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską znajduje się osoba zainteresowana (wypełnione musi ono być na odpowiednim druku wydanym dla potrzeb Miejskiego/Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności);
  • dokumentację medyczną (np. karty informacyjne leczenia szpitalnego, wyniki badań diagnostycznych czy konsultacyjnych itp. potwierdzające rozpoznanie);
  • potwierdzone za zgodność z oryginałem kserokopie aktualnego lub nieaktualnego orzeczenia Komisji ds. Zatrudnienia i Inwalidztwa, lekarza orzecznika ZUS, Zespołu Orzekającego o Stopniu Niepełnosprawności;
  • inną dokumentację mogącą mieć znaczenie w ustaleniu niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.

 

Każde zaświadczenie o stanie zdrowia ważne jest tylko 30 dni od daty wystawienia.

Wydanie orzeczenia o niepełnosprawności następuje na posiedzeniu składu orzekającego po przeprowadzeniu uprzednio badaniu lekarskim i wywiadzie z drugim członkiem składu orzekającego. Osoba zainteresowana zawiadamiana jest o terminie badania lekarskiego i posiedzenia składu orzekającego listownie, na co najmniej 14 dni przed jego datą, nie później niż w ciągu 1 miesiąca od daty złożenia wniosku, a w przypadku spraw szczególnie skomplikowanych w terminie do dwóch miesięcy od daty złożenia wniosku.

Ustalanie stopni niepełnosprawności

Zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności wydaje w odniesieniu do osób, które ukończyły 16 rok życia – orzeczenia o stopniach niepełnosprawności znacznym, umiarkowanym lub lekkim. Im wyższy stopień, tym więcej jest z tego tytułu uprawnień i ulg.

Przy ocenie stanu zdrowia osoby powyżej 16. roku życia bierze się pod uwagę:

  1. zaświadczenie lekarskie zawierające opis stanu zdrowia, rozpoznanie choroby zasadniczej i chorób współistniejących, wraz z aktualnymi wynikami badań diagnostycznych;
  2. ocenę stanu zdrowia wystawioną przez lekarza-przewodniczącego składu orzekającego, wraz z rokowaniami;
  3. wiek, płeć, wykształcenie, zawód i posiadane kwalifikacje;
  4. możliwość całkowitego albo częściowego przywrócenia zdolności do wykonywania dotychczasowego lub innego zatrudnienia – poprzez leczenie, rehabilitację lub przekwalifikowanie;
  5. ograniczenia występujące w samodzielnej egzystencji i uczestnictwie w życiu społecznym;
  6. możliwość poprawy samodzielnej egzystencji osoby zainteresowanej poprzez leczenie, rehabilitację, zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze, środki techniczne, usługi opiekuńcze lub inne działania.

Orzeczenie o niepełnosprawności powinno zawierać m.in.:

  • informacje o zespole, który wydał orzeczenie;
  • datę złożenia wniosku i datę wydania orzeczenia;
  • dane osobowe wnioskodawcy: datę i miejsce urodzenia, adres zamieszkania lub pobytu, nr dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz numer PESEL;
  • ustalenie bądź odmowę ustalenia niepełnosprawności bądź stopnia niepełnosprawności;
  • symbol przyczyny niepełnosprawności – orzeczenie może zawierać więcej niż jeden symbol tej przyczyny, jednak nie więcej niż trzy symbole schorzeń, które w porównywalnym stopniu wpływają na zaburzenie funkcji organizmu. Oznacza to, że osoba, której wydano orzeczenie o stopniu umiarkowanym z powodu schorzeń kardiologicznych, jednocześnie mająca schorzenia laryngologiczne, ale w stopniu, który pozwoliłby na wydanie orzeczenia w stopniu lekkim, w orzeczeniu będzie miała wpisaną tylko jedną przyczynę niepełnosprawności, tę związaną z chorobami kardiologicznymi.
  • okres, na jaki wydano orzeczenie;
  • datę niepełnosprawności;

WAŻNE! Czasami trudno ustalić datę niepełnosprawności. Bywa i tak, że niepełnosprawność powstała przed 16. rokiem życia, a o orzeczenie występuje się dopiero po wielu latach. Warto wówczas zadbać o uwiarygodnienie poprzez dostarczenie dokumentów medycznych, a następnie o wpisanie faktycznej daty powstania niepełnosprawności. W niektórych wypadkach pozwoli to na uzyskanie zasiłku pielęgnacyjnego. W przypadku mukowiscydozy czy PCD, które są chorobami genetycznymi, powinno być wpisane od urodzenia, albo “przed 16 r.ż.”.

Definicje stopni niepełnosprawności

Znaczny stopień

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

  1. niezdolność do pracy – co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;
  2. konieczność sprawowania opieki – co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;
  3. konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych – co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.
  4. Przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w pkt 2 i 3.

Umiarkowany stopień

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:

  1. czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w pkt 3, w okresach wynikających ze stanu zdrowia;
  2. częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w pkt 3.

Lekki stopień

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Standardy w zakresie kwalifikowania do lekkiego stopnia niepełnosprawności określają kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące:

  1. istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, co oznacza naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną;
  2. ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, co oznacza trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu;
  3. możliwość kompensacji ograniczeń oznacza wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Stopień niepełnosprawności osoby zainteresowanej orzeka się na czas określony (jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia) lub na stałe (jeżeli według wiedzy medycznej stan zdrowia nie rokuje poprawy);

W przypadku zmiany stanu zdrowia osoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności może wystąpić z wnioskiem o ponowne wydanie orzeczenia uwzględniającego zmianę stanu zdrowia.

Zakres naruszenia sprawności organizmu

Przy kwalifikacji do ustalenia jaki ma być stopień niepełnosprawności bierze się pod uwagę zakres naruszenia sprawności organizmu spowodowane przez:

  • upośledzenie umysłowe począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym;
  • choroby psychiczne,
  • zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;
  • choroby narządu wzroku, w tym wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku;
  • upośledzenie narządu ruchu;
  • epilepsja;
  • choroby układu oddechowego i krążenia;
  • choroby układu pokarmowego;
  • choroby układu moczowo-płciowego;
  • choroby neurologiczne;
  • inne choroby.

Na podstawie stwierdzonych schorzeń zespoły ustalają też przyczyny niepełnosprawności i określają je symbolami. Można mieć maksymalnie 3 symbole. Przy mukowiscydozie i PCD to są najczęściej symbole jak 07-S; 08-T i 11-I. Więcej o symbolach tutaj.

 

Symbole przyczyny niepełnosprawności zawarte w orzeczeniu o niepełnosprawności odzwierciedla rozpoznanie uszkodzenia lub choroby, która niezależnie od przyczyny jej powstania powoduje zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczenia w wykonywaniu czynności życiowych i aktywności społecznej osoby zainteresowanej lub dziecka. Konkretny symbol też może dać szczególne uprawnienia i ulgi, np. symbol 05-R czy 07-S – uzyskanie karty parkingowej przy jednoczesnym spełnieniu pkt. 9 orzeczenia o niepełnosprawności. Więcej tutaj.

Wskazania do ulg i uprawnień

Każde orzeczenie zawiera też wskazania dotyczące np. odpowiedniego zatrudnienia, zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze czy ulg np. uzyskanie karty parkingowej czy możliwości skorzystania ulgi podatkowej. Więcej na ten temat tutaj.

Odwołania i pozwy

Od orzeczenia Powiatowego/Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności zaliczającego do jednego z trzech stopni niepełnosprawności przysługuje odwołanie do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, za pośrednictwem Zespołu, który orzeczenie wydał w terminie 14 dni od daty otrzymania.

Orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności może być zaskarżone  w terminie 30 dni od daty jego doręczenia do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Postępowanie w sprawach odwoławczych jest wolne od kosztów i opłat sądowych.

Sprzeciwy od opinii biegłych zaś, muszą być złożone w ciągu 7 dni od daty odbioru.

 

Podstawa prawna:

  • Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 100, 173, 240);
  • Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. 2003 nr 139 poz. 1328);  
  • Obwieszenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. 2021 poz. 857);
  • Ustawa z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 568, 695, 1086, 1262, 1478, 1747, 2157, 2255, z 2021 r. poz. 1535, 2368, z 2022 r. poz. 64, 202, 1561, 1692, 1730, 1967, 2127, 2236, 2687, z 2023 r. poz. 295, 556).

 

 

Magdalena J. Tomczyk

 

Zostaw odpowiedź

Twoj adres e-mail nie bedzie opublikowany.


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.

  1. Artur mówi

    Dane prawo o orzekaniu i rehabilitacji zawodowej to fikcja mam umiarkowany stopień niepełnosprawnosci, druga grupę z zusu jednak gdy idę na komisje o stopień niepełnosprawnosci 100 razy jestem bardziej zdenerwowany niż w zusie tam na komisjach nie pracują ludzie tylko urzędnicy wykreslajacy dane statystyczne. Choruje na padaczke od dziecka, ps cały czas pracuje jak tylko mogę.

  2. Joanna mówi

    Witam, odebralam orzeczenie i nie zgadzam sie z decyzja. Chcialam sie odwolac od tej decyzji, tylko nie wiem jakie kroki dalej podjąć. Chodzi ze nie zostalo mi zaznaczone kilka punktów ktore ja uwazam ze powinny zostac zaznaczone. Prosze o pomoc, gdzie i jak złożyć odwołanie.

    1. Madzia mówi

      Proszę następnym razem kontaktować z Fundacją Oddech Życia. Wtedy przekieruje do mnie. Niestety nie jestem wstanie śledzić wszystkich pytań na bieżąco. Mam nadzieję, że Pani sobie poradziła

  3. Jerzy mówi

    Po operacji kręgosłupa usunięciu dysku l5s1 i przewlekłym zespołem bólowym debile zabierają stopień umiarkowany i dają lekki i piszą że zdolny do pracy na otwartym rynku pracy np kamieniołomy firmy kurierskie.POgratulować debilizmu zabiórkowego.

  4. Kazimierz mówi

    Orzekanie o stopniu niepełnosprawności , to jest fikcja i poniżanie schorowanych ludzi przez lekarzy zarówno w pierwszej instancji jak i odwoławczej . W obu przypadkach w mojej obecności lekarze ograniczyli się tylko do wypełnienia ankiet – druków bez wykonania podstawowych badań lekarskich , skutkiem czego decyzję o zaliczeniu do stopnia umiarkowanego zmienił i zaliczył do stopnia niepełnosprawności – lekkiego wskazując w punkcie 1 decyzji odpowiednie zatrudnienie – otwarty rynek pracy . Nadmieniam , że aktualnie mam 72 lata ! , a pracę zawodową zakończyłem 15 marca 2020 r. , pracowałem w szczególnych warunkach zatrudnienia .

    1. Wki mówi

      Tak, zgadzam się z opisami tu osób potrzebujących pomocy. WSZYSTKO FIKCJA i procedury , wypełnianie dokumetów, bez wczucia w sytuacje chirych , często samotnych z chorobą , tak by nic z tego nie było , żadnych zmian, żadnej pomocy. Bezmysnoc i bezdusznosc , automatyzacja urzednicza. I ZA DZWI !!! W tym kraju pomaga się tylko zdrowym emigrantom, daje emerytury za nic o pomoc socjalną. My napotykamy na mur bezradności i wegetacji aż do zejścia. W nedzy i biedzie dnia codziennego…

  5. Aneta mówi

    Witam mam niepełnosprawna core od urodzenia do tej pory miała znaczny stopień niepełnosprawnisci dziś córka ma 16 lat stawała na komisję o ustalenie stopnia Niepelnosprawnosci pani Doktor tzw Neurolog stwierdziła że jeżeli sama je to jest zdrowa nadmieniam iż córka ma małogłowie ADHD. Mycie obsługa higieniczna zrobienie jedzenia ubranie i wiele innych czynności wykonuje ponieważ córka nie potrafi nie czyta nie pisze nie wie ile ma lat nie zna się na pieniądzach bardzo slabo mówi o teraz moje pytanie. Gdzie jest pomoc państwa które tak było obiecane teraz czekam na sprawę w sądzie która odbywała się już 2 razy i za każdym razem była odwołana to jest kpina i lekceważenie ludzi . Każdy chce żyć i funkcjonować jak inni nie każdy może i właśnie tak jest traktowany w naszym kraju

    1. Ela mówi

      Ciekawa jestem co zaznaczyłaś we wniosku, w punkcie z pytaniem czy osoba porusza się samodzielnie……?

  6. Ha mówi

    Oni za nie danie stopnia maja pieniądze poza tym na 1 dzień mogą orzec tylko jakiś % więc nie ma się co dziwić taka Pani doktor to poza komisja siedziby siebie i l4 wypisuje lekarz z prawdziwego zdarzenia leczy w szpitalu

    1. Anonim mówi

      Ela mam pytanie jak długo po złożeniu dokumentów czekałeś na komisję bo ja mam tą samą chorobę i czekam już 3miesace.

    2. Eli mówi

      Moja córka ma 11 lat i choruje na cukrzycę typ 1 czy należy mi się opieka nad córka proszę niech ktoś odpisze jak ma ta sama sytuację

      1. Madzia mówi

        Zawsze warto spróbować.

  7. Johny mówi

    Oszusci i manipulanci orzeczenie 7 lat i raptem zmienili na lekki..a nie wiem bo kryteria inne niby itp, Dopatrzylem sie u mnie bylo zachorowanie przed 16 rokiem a na ostatnim lekkim po 16 roku zycia..Wykoncza wszystkich tak jak i te Zusy!!najgorsze ze ludzie patrza na to duzo gadaja a nic nie robia..Masakra..

  8. Katarzyna mówi

    Jako matce córki chorej na cukrzycę typ 1 przyznali mi opiekę do ukończenia 14 roku życia. Nie było łatwo musiałam się odwoływać. Po 14 roku życia uznali że corka jest już samodzielna i nie wymaga mojej opieki. Na chwilę obecną bardzo zaodtrzyli kryteria przyznawania opieki więc nie wiem czy się Pani uda, ale proszę próbować.

Zostaw odpowiedź

Twoj adres e-mail nie bedzie opublikowany.


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.