Pałeczka ropy błękitnej wywołuje choroby u zwierząt, w tym ludzi. Żyje w glebie, wodzie, jest składnikiem flory skóry zwierząt i ludzi. Rozwija się nie tylko w normalnej atmosferze, lecz także w atmosferze niedoboru tlenu. Niektóre szczepy pałeczek ropy błękitnej są zdolne do rozkładu składników ropy naftowej. W 2013 roku naukowcy informowali o nietypowych strukturach biofilmu formowanego przez P. aeruginosa w warunkach mikrograwitacji na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej oraz podczas przelotów wahadłowcami. P. aeruginosa wywołała poważną infekcję astronauty podczas słynnego feralnego lotu Apollo 13.
Zainteresowane tematem osoby zapraszamy do lektury artykułu o badań naukowych przeprowadzanych na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej oraz ich znaczeniu w leczeniu infekcji pałeczką ropy błękitnej (na naszej stronie ptwm.org.pl w dziale „Baza wiedzy”).
P. aeruginosa jest bakterią ruchliwą, posiada jedną biegunową rzęskę (w przypadku szczepów izolowanych u dzieci). Izolaty późniejsze są szczepami o braku zdolności do ruchu, wytwarzające duże ilości śluzu – alginianu, macierzy dla biofilmu (przewlekłe zakażenia pałeczką ropy błękitnej zawsze są związane z wytworzeniem biofilmu).
Podobnie jak Burkholderia cepacia complex jest bakterią oportunistyczną, wywołującą groźne zakażenia wewnątrzszpitalne. Leczenie jest trudne gdyż P. aeruginosa jest oporna na większość stosowanych antybiotyków.
Niektóre szczepy epidemiczne Pseudomonas są związane z pogorszeniem stanu klinicznego chorych na mukowiscydozę. Wykazano, że szczep LES (z ang. Liverpool Epidemic Strain) wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zgonu.
P. aeruginosa stwierdza się w materiałach pobranych od 20% dzieci chorych na mukowiscydozę poniżej jednego roku. W przypadku osób dorosłych z CF jest to już 80-90%.
Nie jest jasne, czy wszystkie szczepy P. aeruginosa mają porównywalną zdolność do przenoszenia się z jednego pacjenta na innego. Różnica natężenia w produkcji zakaźnego aerozolu, który pozostaje zawieszony w powietrzu w warunkach eksperymentalnych może tłumaczyć różnice w skuteczności transmisji szczepów P. aeruginosa.
Badania wykazały, że osoby z mukowiscydozą, które są zakażone P. aeruginosa mogą być żywicielami różnych szczepów, przypuszczalnie pozyskanych ze środowiska naturalnego. Występowanie wspólnych szczepów między rodzeństwem jest dobrze udokumentowane. W 1986 roku w sprawozdaniu z Danii opisano rozprzestrzenianie się wielolekoopornego szczepu P. aeruginosa w ośrodku leczenia mukowiscydozy. Analiza genetyczna próbek z P. aeruginosa pozyskanych od osób z 31 ośrodków leczenia mukowiscydozy w Wielkiej Brytanii wykazała, że 28% osób zakażonych posiada szczep wspólny z co najmniej jedną inną chorą osobą. Niektóre szczepy były szeroko rozpowszechnione i zidentyfikowano je w 48% (Liverpool) i 29% (Midlands) ośrodków leczenia mukowiscydozy.
Zakażenia wspólnymi szczepami są bardzo sugestywne i wskazują na przekazania z pacjenta na pacjenta. Istnieje również możliwość zakażenia ze wspólnego źródła, jednak kontrole w szpitalach i ambulatoriach nie wykazały gromadzenia współdzielonych szczepów. Szczepy, które są bardziej rozpowszechnione (obecne w wielu ośrodkach opieki) sugeruje ewentualne nabycie ze środowiska naturalnego.
W domach osób bez CF, P. aeruginosa wykrywano najczęściej w kuchni i łazience, ale nie w glebie. Podobnie w domach osób chorych na mukowiscydozę, P. aeruginosa wykrywano najczęściej w kanalizacji i rurach prysznicowych w łazience (odpływy). Nadal nie jest jasne, czy szczepy P. aeruginosa były transmitowane z osób z mukowiscydozą na środowisko domowe czy odwrotnie, ale sugeruje, że wysiłki związane z czyszczeniem i dezynfekcją w domach osób chorych na mukowiscydozę powinny koncentrować się na odpływach łazienkowych.
W Szwajcarii, odnotowano bardzo niską częstość występowania P. aeruginosa w publicznych basenach, stojącej wodzie i bieżącej wodzie z kranów łazienkowych (w domach osób z CF). P. aeruginosa wyizolowano w spa z hydromasażem i jacuzzi, a ogniska zapalenia mieszków włosowych i bardziej poważne zakażenia wywołane przez P. aeruginosa były związane z użyciem wanien z jacuzzi i hydromasażem.
W Niemczech szczep P. aeruginosa oznaczony jako klon C pozyskano od osób chorych na mukowiscydozę oraz z próbek środowiskowych z geograficznie różnych obszarów. Ten sam szczep został następnie zidentyfikowany u osób z mukowiscydozą w Wielkiej Brytanii, co z kolei sugeruje szeroką dystrybucję tego konkretnego szczepu w środowisku naturalnym. Inne szczepy epidemiczne P. aeruginosa nie zostały zidentyfikowane w próbkach środowiskowych.
Źródła:
- Mirosław Wójcik. Patogeny w przebiegu mukowiscydozy. Mukowiscydoza nr 41
