Stopnie niepełnosprawności w 2025 roku – porównanie
Przewodnik po stopniach niepełnosprawności – stare a nowe zasady

System orzekania o stopniu niepełnosprawności w Polsce przeszedł na przestrzeni lat liczne zmiany, co może budzić wątpliwości w kwestii interpretacji wcześniejszych orzeczeń. W artykule przedstawiamy porównanie dawnych i obecnych zasad orzekania, by ułatwić zrozumienie przepisów obowiązujących w 2025 roku.
Odpowiadające sobie orzeczenia stopnia niepełnosprawności
Dawny system orzecznictwa | OBECNY SYSTEM ORZECZNICTWA | |||
(stan na 01.01.2025 r.) | ||||
orzeczenie komisji lekarskiej ds. inwalidztwa i zatrudnienia | orzeczenie lekarza orzecznika ZUS | orzeczenie powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności | orzeczenie rentowe dla rolników KRUS (przed 1 stycznia 1998 r.) | orzeczenie służb mundurowych (MON, MSWIA przed 1 stycznia 1998 r.) |
I grupa inwalidzka | 1) całkowita niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji 2) orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji wydane przed 1 stycznia 1998 r.) | znaczny stopień niepełnosprawności | Stała lub długotrwała niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, połączona z prawem do zasiłku pielęgnacyjnego | orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidztwa |
II grupa inwalidzka | całkowita niezdolność do pracy | umiarkowany stopień niepełnosprawności | brak odpowiednika | orzeczenie o zaliczeniu do II grupy inwalidztwa |
III grupa inwalidzka | częściowa niezdolność do pracy lub celowość przekwalifikowania zawodowego | lekki stopień niepełnosprawności | Stała lub długotrwała niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym bez prawa do zasiłku pielęgnacyjnego | orzeczenie o zaliczeniu do III grupy inwalidztwa w związku ze służbą z jedniczesnym orzeczenie inwalidztwa III grupy z ogólnego stanu zdrowia |
Uwaga: Osoba posiadająca ważne orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez służby mundurowe, aby móc korzystać z uprawnień przewidzianych przez ustawę o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z 27 sierpnia 1997 r., musi uzyskać orzeczenie zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (niemożliwe jest w takim przypadku zastosowanie uproszczonej procedury).
Art. 7 i art.77 o ważności wyroku sądowego, który zmienia decyzję organu poprzedniego. UWAGA! Orzeczenia o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów oraz o stałej lub długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wydane po 1 stycznia 1998 r. nie podlegają przełożeniu na stopnie niepełnosprawności. Osoby posiadające takie orzeczenia, jeśli chcą być traktowane jako osoby niepełnosprawne, powinny wystąpić z wnioskiem do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności o ustalenie stopnia niepełnosprawności. Dotyczy to również orzeczeń stanowiących kontynuację orzeczeń wydanych przed tą datą, tj. przed 1 stycznia 1998 r. (np. orzeczenie wydane zostało w dniu 1 lipca 1997 r. na 5 lat, kolejne orzeczenie z 1 lipca 2002 r. nie podlega już przełożeniu).
Definicja niepełnosprawności: Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności ogranicza zdolności do wykonywania pracy zawodowej.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 44, 858, 1089, 1165);
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (tj. Dz. U. z 2021 r. poz. 857);
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. 2021 poz.9);
- Obwieszenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. 2021 r. poz. 857).
- Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz. U. 2004 nr 273 poz. 2711).
- Ustawa z dnia 17 grudnia z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. ( tj. Dz. U. z 2024 r. poz. 1631, 1674) „
Magdalena J. Tomczyk