Pulsoksymetria to popularna i najczęściej wykorzystywana u chorych z mukowiscydozą nieinwazyjna metoda przezskórnego oznaczania wysycenia krwi tlenem. Pulsoksymetria używana jest do wstępnej oceny niewydolności płuc i polega na zasadzie spektrofotometrycznego pomiaru wysycenia (saturacji – SpO2) tlenem hemoglobiny. Jednocześnie podczas badania rejestrowana jest również częstotliwość pracy serca (puls).
Czym jest pulsoksymetr?
Pulsoksymetr to dość proste urządzenie elektroniczne służące do nieinwazyjnego pomiaru saturacji krwi (czyli natlenienia), wykorzystujące pomiar pochłaniania przez tkanki promieniowania o dwóch różnych długościach fal metodą pulsoksymetrii. Pulsoksymetr mierzy też tętno (puls).
Pierwsze urządzenie do pomiaru saturacji krwi wykorzystujące prześwietlanie tkanki małżowiny ucha zbudował Karl Matthes w 1935, ale dopiero postęp w elektronice w latach 80. XX wieku pozwolił na skonstruowanie niewielkich i tanich urządzeń do pomiaru wysycenia krwi tlenem.
Jak działa pulsoksymetr (domowy i szpitalny)?
Pulsoksymetr działa na zasadzie pomiaru pochłaniania przez czerwone krwinki w naczyniach włosowatych promieniowania o dwóch różnych długościach fali – czerwonego i podczerwonego. Na podstawie pomiaru oblicza się stopień nasycenia hemoglobiny tlenem (SpO2). Źródłem światła są najczęściej dwie małe diody.
Czujnik pulsoksymetru zakłada się zazwyczaj na palec u ręki. Niektóre rodzaje pulsoksymetrów zakłada się na palec u nogi, płatek ucha, a u noworodków na stopę lub nadgarstek. Domowe pulsoksymetry zakłada się na palec, dlatego mogą nie nadawać się do użytku w przypadku małych dzieci (złe dopasowanie i problem z pomiarem).
Ograniczenia pulsoksymetrów?
Pulsoksymetr mierzy jedynie nasycenie hemoglobiny, a nie mierzy poziomu wentylacji płuc i nie jest całkowitą miarą niewydolności oddechowej.
Wszystkie pulsoksymetry mają pewien poziom błędu pomiarowego. W większości przypadków pomiar obarczony jest 2-3% zakresem błędu.
Jaki jest prawidłowy, nieprawidłowy wynik saturacji mierzony pulsoksymetrem?
- 95–99% u zdrowych dorosłych
- 91-96% u noworodków
- wyższe wartości zdarzają się w przypadku tlenoterapii (zwykle > 98%)
- niższe wartości mogą świadczyć o niewydolności oddechowej
Zafałszowany wynik badania pulsoksymetrem
Istnieje wiele powodów, dla których wynik badania pulsoksymetrem może nie być miarodajny. Poniżej przedstawiamy kilka najpopularniejszych w przypadku chorych na mukowiscydozę:
- artefakty ruchowe, czyli nagłe poruszenie ciała lub drżenie mięśni, są najczęstszymi przyczynami zakłóceń badania,
- lakier do paznokci zaniża wartości saturacji, zwłaszcza ciemne kolory typu czarny, niebieskie, zielony (z wyjątkiem koloru czerwonego i purpurowego, który zwykle nie przeszkadza w pomiarze),
- światło otoczenia, w zależności od rodzaju ksenonowe lub fluorescencyjne zawyża a podczerwone zaniża wyniki,
- tlenoterapia w postaci koncetratora tlenu lub butli tlenowej, wyklucza stosowanie pulsoksymetru do wykrywania niedostatecznej wentylacji (wysoki wynik nie jest równoznaczny z poziomem prawidłowej wentylacji płuc),
- niskie wartości hemoglobiny we krwi (niedokrwistość u chorego),
98-99% a nie 100%, dlaczego?
Często pojawia się pytanie dlaczego ciężko osiągnąć wynik 100% podczas badania pulsoksymetrem w domu (czasem na też na pulsoksymetrach szpitalnych). Odpowiedź jest prosta, pulsoksymetr bada nasycenie tlenem hemoglobiny. Przyjmuje się, że nawet 2,5% hemoglobiny nie bierze udziału w transporcie tlenu i nie może się nim wysycić. Dlatego bardzo rzadko lub nigdy nie udaje się osiągnąć wyniku 100% podczas pomiaru napalcowym pulsoksymetrem w domu. W przypadku szpitalnych pulsoksymetrów co jakiś czas odbywa się przegląd techniczny urządzenia i kalibracja podczas której ustawia się 100% dla maksymalnego zmierzonego nasycenia. Pulsyksometry są kalibrowane do pracy na podstawie badań na ochotnikach dla saturacji w zakresie od 80% do 100%, a wartości mniejsze są jedynie ekstrapolowane.
