Nowe badania z użyciem organoidów u pacjentów z Polski

0

Holendrzy od kilku lat wykorzystują “organoidy”, czyli miniaturowe organy wytwarzane w laboratoriach z komórek pacjentów chorych na mukowiscydozę, do badania skuteczności drogich, nowoczesnych leków na mukowiscydozę (CF).

Organoidy można uzyskiwać z różnych narządów, takich jak żołądek, jelito cienkie lub grube. W przypadku pacjentów z mukowiscydozą używa się komórek pobranych z jelita grubego podczas bezbolesnej biopsji odbytu. Organoidy naśladują cechy pełnych narządów, ale nie działają w ten sam sposób. Nie przypominają też dużych organów w ciele pacjenta. Ale przypominają one dojrzały nabłonek tkanki, z której zostały utworzone. Pozwalają zbadać działanie leków i wpływ na wytwarzanie białek CFTR i funkcjonowanie kanałów chlorkowych. Ich niewątpliwą zaletą jest możliwość długiego przechowywania i namnażania kolejnych partii komórek w dogodnym czasie.

Medycyna spersonalizowana

Badania przeprowadzone przez laboratorium Jeffreya Beekmana (Wilhelmina Children’s Hospital, Uniwersyteckie Centrum Medyczne Utrecht, Holandia) w 2013 roku, pokazały że stymulacja organoidów jelita grubego forskoliną lub toksynami cholery, wywołuje szybki obrzęk organoidów w sposób całkowicie zależny od funkcjonalności CFTR. Podczas gdy organoidy od osób zdrowych pęcznieją w odpowiedzi na forskolinę w wyniku transportu wody, w organoidach od osób z CF ten proces jest zaburzony. Zastosowanie skutecznych korektorów CFTR (leków) przywraca ten proces pęcznienia. Dalsze badania przeprowadzone przez Dekkersa i innych naukowców w 2016 r. ujawniły, że różnice ilościowe w wywołanym forskoliną obrzęku między organoidami jelitowymi pochodzącymi od osób z mukowiscydozą wiążą się ze znanymi markerami diagnostycznymi i prognostycznymi w mukowiscydozie.  Ponadto odpowiedź organoidów na leki CFTR w specyficznych  mutacjach CFTR korelowały z opublikowanymi danymi z badań klinicznych tych leków.

Naukowcy z Utrechtu wykazali, że można użyć organoidów osób z rzadkimi lub ultrarzadkimi mutacjami CFTR do badań przedklinicznych leków, które nie są zarejestrowane do leczenia tych konkretnych mutacji, z bardzo zadowalającym wynikiem. U części osób z ultrarzadkimi mutacjami CFTR dochodziło do poprawnej reakcji na lek.

Podobnie jak w Polsce, chorzy z CF w Holandii mają bardzo różne, często rzadkie mutacje genu CFTR. To problem, dlatego że dopuszczone do obrotu i stosowania u chorych leki, są badane na grupie osób z najpopularniejszymi mutacjami. Ciężko jest przeprowadzić badania kliniczne na dużej grupie chorych z ultrarzadkimi mutacjami CFTR – takich pacjentów jest zwykle zbyt mało.

Zastosowanie organoidów może być początkiem nowej ery medycyny spersonalizowanej, w której można sprawdzić skuteczność terapii lekami u pojedynczych pacjentów z mukowiscydozą w warunkach laboratoryjnych.

Nowe badania z użyciem organoidów u pacjentów z Polski?

Podczas odbywającej się w dniach 17-18 listopada 2017 r. Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Medycznej o Mukowiscydozie i Chorobach Rzadkich V4-CF 2017, Jacqueline Noordhoek prezes CF Europe, przedstawicielka holenderskiej organizacji Nederlandse Cystic Fibrosis Stichting poinformowała o planowanych badaniach z użyciem organoidów u chorych z Polski w 2018 roku. Warszawski ośrodek CF będzie koordynował działania w Polsce.

 

fot. Meritxell Huch (http://journals.plos.org/plosbiology/article?id=10.1371/journal.pbio.1002149 na lic. CC-BY-4.0)

 

Zostaw odpowiedź

Twoj adres e-mail nie bedzie opublikowany.


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.